0
0

29 – آیا قطعاتی که خارج از محدوده کارگاه ساخته و انبارش شده است می تواند مورد ادعای پیمانکار برای پرداخت مبلغ مصالح پای کار قرار گیرد؟

1519 بازدید

آیا قطعاتی که خارج از محدوده کارگاه ساخته و انبارش شده است می تواند مورد ادعای پیمانکار برای پرداخت مبلغ مصالح پای کار قرار گیرد؟

در حالت کلی کارفرما می خواهد پرداخت به پیمانکار خود را تا زمانی که می تواند به تأخیر بیندازد و متقابلا ً پیمانکار می خواهد در سریع ترین زمان ممکن هزینه ای که برای خرید مصالح و اجرای عملیات صرف کرده را از کارفرما وصول کند.

یکی از موارد دل نگرانی پیمانکاران دریافت هزینه های خرید و تدارکات کالا قبل از استفاده در پروژه می باشد، شاید که از لحاظ مالی باری از دوش او برداشته شود و دارای آزادی حرکت بهتری برای سایر پروژه های خود باشد.

به همین دلیل و به جهت کمک به پیمانکار مفهومی به نام مصالح پای کار تعریف شده است تا قسمتی از هزینه کرد، قبل از استفاده در پروژه قابل وصول باشد .

ولی سوال اساسی این است هزینه مصالح پای کار در چه مرحله ای می تواند قابل ادعا باشد. تولید، حمل، انبارش در کارگاه

این موضوع را در این پست هم از منظر پروژه های دولتی مبتنی بر بودجه عمرانی و هم در پروژه های خصوصی بررسی می کنیم.

مسئله ای که گریبان ساختار مالی پیمانکار را حین انجام تعهدات قراردادی می گیرد و البته راه حل های مناسبی برای آن در نشریه 4311 لحاظ شده است .

ولی فارغ از هر نوع پیمانی که در آن قرار داریم، در انتها توضیح خواهیم داد که کارفرما با لحاظ کردن چه تدابیری هم می تواند پیمانکار خود را راه بیندازد و هم ریسک های محتمل را کاهش دهد.

موضوع: نحوه محاسبه مصالح پای کار در صورت وضعیت

داستان

آقای حسنی،مدیر پروژه کارفرما، عادت داره نیم ساعت قبل از ساعت روزانه سر کار حاضر بشه تا با خیال راحت و بدور از دغدغه ها و شلوغی های کارگاه به کارتابل و نامه های وارده رسیدگی کنه.

معمولا شنبه ها اول وقت، جلسه ای با حضور رئیس کارگاه پیمانکار، علی نژاد، و سرپرست نظارت، کاظمی، برگزار می کنه و اسمش رو هم گذاشته "صبحانه کاری" تا در کنار ارکان اصلی پروژه به بررسی مسائل هفته پیش رو بپردازه.

امروز وقتی خواست درب دفترش رو باز کنه، دید علی نژاد و کاظمی منتظر کنار درب ایستادن و معلومه این دو تا بچه سرتق از قبل بگو مگویی هم با هم داشته اند. آقای حسنی از بالای عینکش نگاهی به هر دو می اندازه و میگه:

"آقایان صف واکسن کروناست که اینجوری توی صف وایسادین؟ چه عجله ای دارین؟! دوستان من، نگران نباشید همه مسائل این دنیا قابل حله… لذت ببرید از صبح شنبه تون."

حسنی وارد دفترش میشه و آقایان رو دعوت به نشستن پشت صندلی های میز کنفرانس می کنه و همچنانکه به واحد خدمات زنگ می زنه تا سفارش یک صبحانه سه نفره رو بده، لبخندی از سرِ تمسخر گوشه لبانش می اندازه و میگه:

"طبق معمول، آقای علی نژاد شاکیه… ببینم…این سرپرست نظارتِ دوست داشتنی ما چه ظلم و جفای جدیدی بر شما روا داشته؟! قول میدم مثل یک قاضی القضات عادل حکم کنم تا شما رو از این درد برهانم."

آقای علی نژاد که با نوع برخورد حسنی کمی آروم شده و از هیجان بحث دیروز عصرش با کاظمی کاسته شده، میگه:

"جناب مهندس، طبق دستور حضرتعالی، ما یک سری قطعات بتنی پیش ساخته در کارخانه کرج ساختیم ولی به دلیل محدودیت مکانی در پروژه این قطعات رو حمل نکردیم…. این قطعات ساخته شده رو به عنوان تجهیزات و مصالح پای کار در صورت وضعیت ماه گذشته وارد کردیم و حالا این برادر عزیز ما از قبول این قطعات در صورت وضعیت سرباز میزنه و میگه تنها در صورتی به شما پرداخت می کنم که این قطعات به پروژه حمل بشه."

در انتهای کلامش رو به آقای کاظمی میگه:

"فقط می خوام بدونم استدلال ایشون چیه؟! ما که هرچی با ایشون کلنجار رفتیم به یک نقطه مشترک نرسیدم. مرغ ایشون همون یک پای همیشگی رو داره اون پا هم به خدا… به پیر… به پیغمبر… ناقصه."

آقای کاظمی با یک قیافه حق به جانب به سمت علی نژاد بر می گرده و در حالی که سعی میکنه کلامش رو کنترل کنه، مثل همیشه با تیکه هایی که فقط از دید خودش جذاب هست، یک ته مزه طنز هم به قضیه میده و میگه:

"اولاً مرغ نه و خروس! این نظارت تا وقتی که کاکلش رو تو این کارگاه می چرخونه، اجازه نمی ده حقی از کارفرمای دوست داشتنی ما بخصوص جناب مهندس حسنی پایمال بشه… ثانیا بر اساس همون شرایط عمومی پیمان که حضرتعالی مثلاً حفظش کردی، کارخانه و کارگاه های تولیدی جزو زمین کارگاه حساب نمیشه، از کجا معلوم قطعات ساخته شده مال این پروژه باشه؟! من که علم غیب ندارم!"

آقای حسنی که امروز روز خوش خوشانش هست کلام رو دست می گیره و میگه:

"اگر بنده را به عنوان قاضی پذیرفتید، حکم بر این است که این قطعات به عنوان مصالح پای کار در صورت وضعیت پیمانکار منظور گردد."

آقای علی نژاد که از این حکم قاطع حال کرده، یک لحظه مثل تماشاگر های فوتبال میاد بلند بشه که موج مکزیکی رو یک نفره به اجرا بگذاره… اما به محض جداشدن قسمت تحتانیش از صندلی با نگاه چپ چپ حسنی آروم می گیره و به جای خودش برمیگرده.

حسنی برای اینکه هم کاظمی رو توجیه کرده باشه و هم اول هفته دلخورش نکنه میگه:

"البته حق با شما بود اگر که این قطعات حالت سفارشی نبودند و برای پروژه های دیگر هم قابل استفاده بودند. ولی این قطعات از نوع بتنش، میلگردش و نقشه و کنترلی که ناظران حضرتعالی مبذول داشته اند، خاص این پروژه است. در ضمن اگر نگران مالکیت هستید، ما در قرارداد با کارخانه سازنده ذینفع را کارفرما اعلام کردیم. پس هر گونه استفاده از این قطعات برای سازنده هم عقوبت حقوقی خواهد داشت."

 

موضوع: مصالح پای کار انبار شده خارج از زمین کارگاه

بر اساس بند "ج" ماده 13 شرایط عمومی پیمان و در تعریف مصالح پای کار:

"مصالح و تجهيزات پاي كار، عبارتند از مصالح و تجهيزاتي كه پيمانكار، با توجه به اسناد و مدارك پيمان براي اجراي موضوع پيمان، تهيه كرده و در محلي يا محل‌هايي از كارگاه كه در طرح جانمايي تجهيز كارگاه به‌عنوان انبار كارگاه يا محل انباشت مصالح تعيين گرديده است، نگه‌داري و حفاظت مي‌كند."

اما سوال اصلی این است: "به چه مکان هایی، محل انباشت مصالح اطلاق می شود؟"

جواب: انبار کارگاه و زمین پروژه – زمین های اجاره شده از طرف پیمانکار البته با مجوز کارفرما – کارخانه ها و کارگاه های محل ساخت قطعات پیش ساخته

اصولا کارفرما به جهت جبران هزینه های مالی پیمانکار تا قبل از عملیات نصب، قسمتی از هزینه متریال را با عنوان مصالح پای کار در قالب صورت وضعیت موقت در وجه پیمانکار پرداخت می کند.

ولی دغدغه همیشگی کارفرما این است که در چه صورت وجه مصالح تهیه شده توسط پیمانکار را پرداخت کند و چه ریسک هایی برای او وجود دارد:

1- حق تملک: در صورت بروز اختلاف، پیمانکار یا شخص ثالث ادعایی بر مالکیت این مصالح نداشته باشد.

2- حق تصرف:در هر زمان بنا به خواسته کارفرما، قابلیت تصرف این مصالح برای کارفرما وجود داشته باشد.

3- آسیب در شرایط فورس ماژور: امکان آسیب به این مصالح در اثر بروز اتفاقات و بلایای طبیعی به حداقل برسد.

4- کنترل کیفی: این مصالح دارای انطباق با مشخصات فنی و نقشه های منضم به پیمان باشد.

حال اگر پیمانکار بتواند این 4 دغدغه کارفرما را مرتفع نماید، تعلق نام مصالح پای کار و ثبت در صورت وضعیت موقت مورد ادعای پیمانکار، جهت افزایش قدرت مالی او برای ادامه عملیات اجرایی، از لحاظ منطقی و حقوقی بلامانع است.

زیراکه بر اساس بند "الف" ماده 37:

"با پرداخت صورت‌وضعيت موقّت، تمام كارها و مصالح و تجهيزاتي كه در صورت‌وضعيت مزبور درج گرديده است، متعلق به كارفرماست، ليكن به منظور اجراي بقيه كار‌هاي موضوع پيمان، به رسم امانت، تا موقع تحويل موقت، در اختيار پيمانكار قرار مي‌گيرد."

اجازه بدهید موضوع را با دو مثال، شفاف و روشن کنیم.

مثال 1: آیا می توان قطعات فلزی ساخته و دپو شده در کارخانه اسکلت فلزی را به عنوان مصالح پای کار به حساب آورد؟

جواب: بلی

بر اساس تبصره ذیل ماده 13:

"قطعات پيش‌ساخته و تجهيزاتي كه در اجراي موضوع پيمان، با اجازۀ كارفرما و زير نظر مهندسان مشاور، در كارگاه‌ها و يا در كارخانه‌هاي توليدي خارج از كارگاه ساخته شود نيز در حكم مصالح و تجهيزات پاي كار به شمار مي‌رود."

مثال 2: آیا تجهیز سفارش شده از خارج کشور که در حال حمل به سمت یکی از بنادر می باشد، قابل ادعا برای دریافت هزینه قبل از ورود به کارگاه از طرف پیمانکار می باشد؟

جواب: خیر

این سوال وابسته به بررسی چهار گانه شرایط قراردادی است:

1- حق تملک در قرارداد، ذینفع اصلی کارفرما معرفی شده باشد.

2- شرایط فورس ماژور، تنظیم بیمه نامه صحیح

3- کنترل کیفی، کنترل کلیه مراحل ساخت توسط یک شخص حقوقی مورد تأیید کارفرما

و اما موضوع چهارم که محل اختلاف خواهد بود:

"حق تصرفپیمانکار چه مدرکی می تواند به کارفرما ارائه کند که در هر زمان قبل از ورود کارگاه، کارفرما توانایی تصرف مال را خواهد داشت؟"

در صورت وجود این اطمینان کارفرما قبول می کند پرداخت مالی مرحله ای برای تولید و حمل و انبارش هر کالا و تجهیزی را در وجه پیمانکار انجام دهد.

آیا قطعاتی که خارج از محدوده کارگاه ساخته و انبارش شده است می تواند مورد ادعای پیمانکار برای پرداخت مبلغ مصالح پای کار قرار گیرد؟

موضوع: محاسبه تجهیز و برچیدن کارگاه در صورت وضعیت

نکاتی از نحوه برآورد مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه :

1- هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه یک ضریب نمی باشد، بلکه به عنوان یک مبلغ ثابت و مقطوع محاسبه می گردد.

2- موارد مربوط به تجهیزکارگاه از سوی سازمان برنامه و بودجه، در قالبِ ردیف های 42گانه مشخص و ارائه شده اند.

3- قیمت گذاری ردیف های مربوط به تجهیز و برچیدن کارگاه می بایست بر حسب قیمت های محل اجرای عملیات و با منظور نمودن هزینه بالاسری به صورت مقطوع محاسبه گردد.

4- سازمان برنامه و بودجه، سقف هزینه های تجهیز و برچیدن کارها را برای رشته های مختلف اعلام کرده و در صورت تجاوز از این عدد در پروژه دولتی مبتنی بر بودجه عمرانی، بایستی مجوز شورای عالی فنی اخذ گردد.

5- هزینه تجهیز کارگاه هایی مانند تأسیسات، آهنگری، نجاری، آرماتوربندی و ساخت قطعات پیش ساخته در بهای واحد ردیف های فصل های مربوط، محاسبه شده است و از این بابت، در ردیف های تجهیز کارگاه، هزینه ای منظور نمی شود.

6- هزینه تجهیز تعمیرگاه های ماشین آلات در هزینه ساعتی ماشین آلات، در ردیف های فصل مربوطه در نظر گرفته شده است و از این بابت، در ردیف های تجهیز کارگاه، هزینه ای منظور نمی شود.

7- هزینه آب و برق مصرفی برای اجرای کار، دربهای واحد ردیف ها در فصل مربوطه محاسبه شده است و از این بابت، در ردیف های تجهیز کارگاه، هزینه ای منظور نمی شود.

8- هزینه های راه انحرافی، جزو ردیف های تجهیز و برچیدن کارگاه منظور نمی شود. حجم عملیات مربوط، بر اساس فهرست بهای پایه رشته راه، راه آهن و باند فرودگاه، محاسبه شده و مقادیر آن در فهرست بها، منظور و برآورد شده است.

9- هزینه غذای کارمندان پیمانکار در هزینه بالاسری پیش بینی شده است. کمک هزینه و یا هزینه غذای کارگری جزو هزینه های تجهیز کارگاه می باشد.

10- پیش بینی هزینه تأمین وسیله نقلیه مورد نیاز کارفرما و مشاور و آزمایشگاه توسط پیمانکار ،در هزینه اجرای کار مجاز نمی باشد.

11- مشاور و کارفرما نمی توانند از پیمانکار فعالیتی خارج از موضوعات لیست تجهیز کارگاه را بخواهند.

در بند الف و ب ماده 13 شرایط عمومی پیمان تعرفی از مصالح و تجهیزات مورد استفاده در قرارداد ارایه می شود و در ادامه و در بند ج مصالح پای کار را اینگونه تعریف می کند:

مصالح و تجهيزات پاي كار، عبارت است از مصالح و تجهيزاتي كه پيمانكار، با توجه به اسناد و مدارك پيمان براي اجراي موضوع پيمان، تهيه كرده و در محلي يا محل‌هايي از كارگاه كه در طرح جانمايي تجهيز كارگاه به‌عنوان انبار كارگاه يا محل انباشت مصالح تعيين گرديده است، نگه‌داري و حفاظت مي‌كند.

همینطور که مشاهده می کنید تاکید اصلی جمله بر پذیرش مصالح پای کار در زمانی است که این مصالح در انبار کارگاه یا محل انباشت مصالح نگه داری شود پس لزوما محل انباشت نباید انبار کارگاه باشد زیرا که از حرف ربط یا استفاده شده است.

به همین دلیل در تبصره ذیل این ماده تصریح شده که:

قطعات پيش‌ساخته و تجهيزاتي كه در اجراي موضوع پيمان، با اجازۀ كارفرما و زير نظر مهندسان مشاور، در كارگاه‌ها و يا در كارخانه‌هاي توليدي خارج از كارگاه ساخته شود نيز در حكم مصالح و تجهيزات پاي كار به شمار مي‌رود.

و بالاخره در بند الف ماده 13 مجوز درخواست قسمتی از هزینه ها در صورت وضعیت موقت صادر شده است.

برای فهم بهتر قضیه و مستند به شرایط عمومی پیمان ،لازم است فضاهای مورد استفاده در پروژه را تفکیک و برای هر یک تعریفی واضح ارایه دهیم.

زمین پروژه همان منطقه است که منطبق بر ماده 28 کارفرما بایستی بدون عوض و معارض به پبمانکار در ابتدای پروژه تحویل دهد.

بر اساس بند ب ماده 12 فضاهایی با عنوان فضای تجهیز و پشتیبانی در نظر گرفته شده که البته بایستی به اذن کارفرما صورت بگیرد و لزوما نباید در زمین پروژه واقع شود مصادیق این فضاها ،راه های دسترسی و فضاهای پشتبانی خواهد بود و یا هر فضایی که پیمانکار جهت استفاده موقت باید اجاره کند .

به این مجموعه فضاهای کارگاه ها و کارخانه های تولید قطعات مورد نیاز در پروژه هم اضافه می گردد.

هر کدام از این فضاها ممکن است دارای محدوده های مشترکی هم باشند مثلا فضاهای دسترسی به زمین پروژه که جزیی از صورتجلسه تحویل زمین باشد(منطقه 1 در تصویر نمایش داده شده) و یا کارگاه تولید تیرچه بتنی در داخل زمین پروژه (منطقه2) و یا اجاره کردن زمینی از همسایه برای دپوی استراکچر فلزی حمل شده از کارخانه(منطقه 3)

حال به بررسی مواد مندرج در شرایط عمومی پیمان در ارتباط با مصالح پای کار می پردازیم بر اساس بند الف ماده 37 از زمان ورود مصالح پای کار در صورت وضعیت ،این مصالح تحت تملک کارفرما در میاید و پیمانکار نقش امین را خواهد داشت.

البته این مسیله باعث نمی شود کارفرما تعهدی در قبول مازاد خرید مصالح پای کار داشته باشد زیراکه بر اساس بند و ماده 39 در انتهای کا پیمانکار باید مصالح مازاد را از کارگاه خارج نماید

این موضوع در حالت فسخ پیمان و مبتنی بر بند ه ماده 47 نیز تکرار شده که کارفرما مخیر در برداشتن مصالح پای کار و یا دستور به خروج آنها به پیمانکار است

هر چند دست کارفرما برای عدم پذیرش در حالت ختم پیمان بسته است و باید کلیه تعهدات پیمانکار در خرید مصالح حتی مازاد را بر اساس بند ج ماده 48 قبول نماید.

به هرسو بر اساس ماده 40 ،هزینه مصالح پای کار در انتهای انجام تعهدات از در صورت وضعیت قطعی منظور نخواهد شد.

 

بنابراین در پاسخ به سوال اصلی باید گفت:

هدف پیمانکار از منظور نمودن یک متریال و یا تجهیز، به عنوان مصالح پای کار، ثبت در صورت وضعیت های ماهانه و دریافت بخشی از هزینه ها، قبل از نصب و در مراحل تولید و حمل و انبارش که ممکن است زمانی را به خود اختصاص دهد.

در مقابل هدف کارفرما از ثبت مصالح کار و صورتجلسه آن، ثبت مالکیت متریال و تجهیزاتی است که دارای مشخصات فنی منطبق بر نقشه ها است و در صورت بروز اتفاقات و حوادث این مالکیت دچار ریسک نگردد.

بنابراین با ارایه اسناد و مدارکی که اثبات کننده این مالکیت باشد ادعای ثبت به عنوان مصالح پای کار خارج از منطق نمی باشد.

 

پس یادمان باشد در سه حالت می توان ادعای پیمانکار را برای ثبت مصالح پای کار بدون وجود ریسک برای کارفرما پذیرفت.

اول: ورود تجهیزات و مصالح به زمین تحویلی پروژه و ثبت صورتجلسه کمی و کیفی توسط مهندس مشاور

دوم: انبارش مصالح در زمین هایی که با مجوز کارفرما اجاره شده و در متن اجاره نامه کارفرما به عنوان ذی نفع اصلی ذکر شده است و

سوم: قطعات پیش ساخت و تجهیزات تولید شده که صرفا قابلیت استفاده در پروژه را داشته و تولید آنها با اجازه کارفرما و زیر نظر مشاور صورت گرفته است.

 

 

 

 

آیا این مطلب را می پسندید؟
اشتراک گذاری:

نظرات

0 نظر در مورد 29 – آیا قطعاتی که خارج از محدوده کارگاه ساخته و انبارش شده است می تواند مورد ادعای پیمانکار برای پرداخت مبلغ مصالح پای کار قرار گیرد؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.