57 – انواع قیمت های مورد استفاده در فهرست بهای منضم به قرارداد

در این پست ویدئویی، به بررسی انواع قیمت های مورد استفاده در فهرست بهای منضم به قرارداد می پردازیم و توضیح می دهیم ، هر یک از این قیمت ها، چگونه استخراج یا تهیه می گردند.

در ابتدا با دو تعریف پایه آشنا شویم.

اول، فهرست بهای پایه.

مجموعه ای که بصورت سالانه از طرف سازمان برنامه و بودجه منتشر می شود و اعلام می دارد براساس قیمت های سه ماهه چهارم سال پیش، هر ردیف مندرج در این فهرست بهاء دارای چه قیمت واحدی است.

یعنی؛ از نظر سازمان برنامه و بودجه، اگر کاری در ابتدای فروردین ماه هر سال انجام شود، چه هزینه هایی را برای پیمانکار دارد؟!

دوم، قیمت پایه، که شامل قیمت ثبت شده در ستون بهای واحد در جلوی ردیف های هر فهرست بهای پایه است.

در بررسی نرخ پیمان، سه نوع قیمت مورد استفاده در فهرست بهاء دارای اهمیت است. 

اول، قیمت اقلام پایه که شامل اقلام عمومی کارهای هر رشته از فهرست بهاء می گردد که دارای شرح ردیف و بهای واحد است.

دوم، اقلام غیر پایه که معروف به ردیفهای ستاره دار هستند.

اقلامی که یا دارای شرح ردیف نبوده یا بهای واحد در فهرست بهاء برای آن موجود نیست.

سوم، اقلام با قیمت جدید، اقلام یا عملیاتی که در طول اجرای پروژه، نیاز به اضافه کردن آنها به فهرست بهای منضم به پیمان وجود دارد و در فهرست بهای منضم به قرارداد موجود نمی باشد یا داری شرح ردیف یا بهای واحد در این فهرست بهاء نیستند.

در قسمت بعدی می خواهیم به مواردی اشاره کنیم که یک پیمانکار باید در مورد ردیف های ستاره دار بداند.

این موضوعات در بخشنامه 34001 ، مورخ 7/2/95، اشاره شده است.

در ابتدا به نحوه تصویب این ردیف ها و درج آن در فهرست بهای منضم به پیمان بپردازیم.

قیمت گزاری و آنالیز قیمتی این ردیف ها توسط یک کمیته با نام کمیته قیمت تهیه می گردد.

این کمیته تشکیل شده است از کارشناسان خبره دستگاه اجرایی که توسط بالاترین مقام اجرایی آن دستگاه انتخاب شده اند.

این قیمت تصویب شده، پس از تأیید و امضای بالاترین مقام دستگاه اجرایی برای تأیید نهایی به شورای عالی فنی ارسال می گردد.

در بخشنامه ذکر شده به صراحت اشاره گردیده که ردیف های ستاره دار منحصراً در کارهایی که برآورد آنها براساس قیمت های پایه ابلاغی توسط برنامه و بودجه تهیه می شود، موضوعیت دارد.

بنابراین به این نکته توجه کنیم که استفاده از این ردیف ها در سایر قراردادها که ملاک آن فهارس بهای سازمان نمی باشد امکان پذیر نخواهد بود.

به منظور برآورد قیمت واحد برای ردیف های ستاره دار، بایستی از روش تجزیه قیمت بر اساس قیمت های دوره مبنای فهرست بهاء استفاده کرد.

سازمان برنامه و بودجه موظف است در کنار هر فهرست بهای ابلاغی، تجزیه بهای هر ردیف را نیز منتشر کند.

یعنی اعلام نماید هزینه نیروی انسانی، هزینه مصالح، هزینه ماشین آلات و هزینه حمل برای هر ردیف فهرست بهاء چه میزان است.

در کنار این مُجلد، این سازمان موظف می باشد به ارائه نرخ عوامل نیروی انسانی، نرخ عوامل ماشین آلات و ابزار و نرخ عوامل مصالح را نیز مشخص کند.

بطور مثال مشخص کند که نیروی کار در عملیات بنایی بصورت نفر ساعت چه قیمتی دارد؟

یا هزینه سیمان در ابتدای سال مشخص شده چه عددی است؟

و یا هزینه تراک میکسر چه میزان است؟

بنابراین سازمان برنامه و بودجه با انتشار این دو مجلد اخیر به ما می گوید که هزینه هر ردیف از فهرست بهاء بر اساس چه هزینه ریالی و چه راندمان زمانی محاسبه شده است.

ما می دانیم هر کدام از ردیف های فهرست بهاء قابلیت افزایش مقدار بصورت نامحدود را دارد ولی به شرط آنکه جمع ریالی مجموع افزایش یافته ها از سقف 25% تجاوز نکند.

ولی در مورد ردیف های ستاره دار محدودیت دیگری وجود دارد.

در این حالت، مشاوران و دستگاه های اجرایی باید بدانند که مبالغ ناشی از افزایش مقادیر ردیف های ستاره دار در هر رشته فهرست پایه، نباید از 25% جمع مبلغ ردیف های ستاره دار همان رشته در برآورد منضم به پیمان بیشتر شود.

در قسمت بعدی به سراغ ردیف های قیمت جدید و نکات مهمی که باید در مورد آنها بدانیم می رویم.

موضوعات مربوط به ردیف های قیمت جدید را می توان در سه مجلد جستجو کرد؛

اول در ماده 29 شرایط عمومی پیمان،

دوم در پیوست 5 فهارس بهای پایه و

سوم در بخشنامه تعدیل.

بر اسایس بند ج ماده  29 شرایط عممومی پیمان، اگر در چارچوب موضوع پیمان کارهایی به یمانکار ابلاغ شود که برای آنها قیمت و مقدار در فهرست بهاء و مقادر منضم به پیمان پیش بینی نشده است، پیمانکار باید بی درنگ پس از دریافت ابلاغ مهندس مشاور قیمت پیشنهادی خود را برای اجرای کارهای یاد شده همراه با تجزیه قیمت به مهندس مشاور تسلیم نماید.

حال اگر قراردادی داشته باشیم که نرخ آن قرارداد مشمول تعدیل بهاء گردد، آن قیمت محاسبه شده بایستی به زمانی که ملاک نرخ پیمان است برگردد تا در هنگام تنظیم صورت وضعیت تعدیل، همه ردیف ها چه ردیف های پایه، چه غیرپایه، چه قیمت جدید از ملاک یکسانی برای اعمال ضریب تعدیل برخوردار باشد.

در برآورد قیمت جدید و در گام سوم باید به دو نکته حساس توجه داشته باشیم که قیمت جدید بر اساس زمان اجرای کار و هزینه اجرای کار در محل اجرا محاسبه می شود.

پس قاعدتاً تنها ضریب بالاسری به این قیمت جدید تعلق می گیرد.

کلیه ضرایب دراین قیمت دیده شده است.

یعنی پیمانکار هزینه اجرای کار را با توجه به قیمت برآورد شده در سیستان و بلوچستان محاسبه کرده و دیگر حق ندارد ضریب پلاس و ضریب منطقه ای را اعمال کند چون در برآورد قیمت، تمام هزینه ای کار در سیستان و بلوچستان در نظر گرفته شده است.

در گام چهارم و در تبصره ذیل ماده 29، شرایط عمومی پیمان اشاره می کند که در برآورد قیمت جدید، پیمانکار و مهندس مشاور بایستی به دستورالعمل های تعیین قیمت جدید با استناد به ردیف های قیمت پایه که از طرف سازمان برنامه و بودجه منتشر شده است، توجه داشته باشند.

البته اولویت همان ج ماده 29 خواهد بود.

این موضوع اشاره به فهرست بهای پایه سازمان برنامه و بودجه دارد که ممکن است در توضیح هر فصل و یا در پیوست انتهایی، توضیحات حائز اهمیتی برای برآورد قیمت جدید آورده شده باشد.

موضوع گفته شده در پیوست 5 فهرست بهاء به صراحت تأکید شده است.

بهرحال بدانیم براساس بند د ماده 19، مجموع ریالی قیمت جدید دارای سقف 10 درصدی نسبت به مبلغ اولیه پیمان است.

در گام دیگر، همانطور که گفتیم، به قیمت جدید تنها ضریب بالاسری تعلق می گید ولی براساس تبصره 1 پیوست 5 فهرست بهاء، چنانچه کار جدید ابلاغی صرفاً خرید تجهیزات باشد، این ضریب بالاسری به 14/1 تقلیل می یابد.

در تبصره 2 پیوست 5 فهرست بهاء، به نکته جذابی در رابطه با تجهیز گارگاه اشاره شده است که اگر برای انجام کار جدید نیاز به تجهیزاتی مازاد بر آنچه در قرارداد ذکر شده است باشد، پیمانکار می تواند آن را مطالبه نماید.

البته برای این موضوع یک محدودیت نیز گذاشته است و آن اینکه مبالغ تجهیزو و برچیدن اضافی نبایستی از 25% مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه مندرج در قرارداد تجاوز کند.

در قسمت انتهایی این پست ویدئویی، به انواع روش های ارائه قیمت جدید در قراردادها می پردازیم.

اولین روش، ساختار فاکتوری یا قیمت مقطوع می باشد.

در این حالت، برای یک کار تخصصی پیمانکار و کارفرما به توافق می رسند که موضوع را به یک شخص ثالث واگذار نمایند و در این حالت، فاکتور صادر شده از آن شخص ثالث قابل پرداخت توسط کارفرما می باشد.

باید توجه داشته باشیم که در این حالت تنها ضریبی به عنوان ضریب هماهنگی به پیمانکار تعلق می گیرد که بهتر است این ضریب در مفاد قرارداد ذکر  شده باشد.

نمونه بارز آن همان خرید تجهیزات است که ضریب مورد تواقفق 14/1 خواهد بود.

حالت دوم، استفاده از فهارس بهای پایه است که ممولاً در بعضی از قراردادها، مشاوران از این حربه ناجوانمردانه استفاده می کنند.

یعنی اگر به کار جدیدی برخورد کردیم که در آن فهرست بهای مورد استناد در قرارداد وجود نداشته باشد، بتوانیم از هر فهرست بهای پایه ای که سازمان برنامه و بودجه منتشر کرده است، استفاده جوییم.

یادمان باشد که کلیه کارها در قرارداد در سه دسته گنجانده می شوند.

یا در فهرست بهای منظم به پیمان وجود دارد؛ یعنی برای آن مقدار تعیین گردیده است یا در فهرست بهای منظم به پیمان وجود ندارد ولی در فهرست بهای پایه ای که فهرست بهای پیمان که از آن نشأت گرفته است وجود دارد که قطعاً در این دو حالت تکلیف روشن است.

یعنی چه شامل اقلام پایه و چه کار جدید قیمت واحد قطعی است.

ولی آیتمی را در نظر بگیریم که نه در فهرست بهای منظم به پیمان و نه در فهرست پایه متناظر آن وجود دارد.

در این حالت، مشاور حق ندارد از فهارس بهای دیگر برای محاسبه قیمت جدید استفاده نماید و بر اساس بند ج ماده 29، تنها باید از روش سوم یا آنالیز بهاء برای توافق و رسیدن به قیمت جدید استفاده کند.

در روس آنالیز بهای قیمت جدید، پیمانکار موظف است برای 4 آیتم قیمت بدهد.

نیروی انسانی، ماشین آلات، مصالح و تجهیزات و حمل.

حال ما به 8 مورد اشاره می کنیم که برای بدست آوردن قیمت های واحد هر کدام از آیتم های گفته شده کارا باشد.

یک؛ در بخش نیروی انسانی می توان از استعلام قیمت نیروی اجرای کار در همان محل پروژه استفاده کرد.

دو؛ برای هزینه ماشین آلات به قراردادهای اجاره ماشین آلات استناد کرد.

سه؛ در بحث مصالح و تجهیزات، اگر فروشنده یا وندور خاصی مورد توافق طرفین است، ملاک أخذ پیش فاکتور از آن فروشنده خواهد بود.

و با به عنوان موضوع چهارم، کارفرما و پیمانکار می توانند بر سر پروسه استعلام گیری از چندین فروشنده را توافق کنند تا به قیمت عادله برسند.

پنج؛ برای تعیین قیمت حمل یا می توانند از آن فروشنده استعلام بگیرند یا از شرکت های باربری و حمل قیمت را جویا شوند.

شش؛ در مورد نیروی انسانی و بعضی از مصالح، ملاک می تواند نرخ های منتشره از سوی مرکز آمار ایران نیز قرارگیرد.

یا در موضوع هفتم؛ نرخ عوامل نیروی انسانی یا مصالح یا ماشین آلات منتشر شده سازمان برنامه و بودجه مورد استناد باشد.

و در گام آخر یعنی هشت؛ می توان آنالیز پیمانکار و قیمت درج شده برای نیروی انسانی، مصالح و ماشین آلات را ملاک عمل قرار داد.

البته یادمان باشد که در قراردادهای عمرانی، این موضوع مؤکداً از طرف سازمان برنامه و بودجه منع شده است و در قراردادهای خصوصی بسته به توافق طرفین و البته درج در قرارداد، می تواند مورد استفاده قرار گیرد.