31 -آیا کارفرما می تواند پیمانکار را ملزم به تأمین مصالح از یک فروشنده خاصی که در لیست فرو شندگان منضم به اسناد مناقصه آمده است، نماید؟
1600 بازدیددر ادامه آخرین پست منتشر شده از کانال افرامیس، این بار هم می خواهیم با موضوع دیگری در ارتباط با تأمین و تدارک مصالح و تجهیزات مورد استفاده در پروژه روبرو شویم.
با یک فرض شروع کنیم و آن اینکه سازمان کارفرما در اسناد مناقصه، لیستی از فروشندگان را معرفی کرده باشد.
بنابراین پیمانکار برای ارائه یک قیمت رقابتی به سراغ پایین ترین قیمت از بین فروشندگان مجاز اعلام شده می رود و همان قیمت را در ارائه قیمت شرکت در مناقصه منعکس می کند.
ابهام بسیار اساسی اینجا پیش می آید و آن اینکه در حین انجام تعهدات، کارفرما، پیمانکار را ملزم به استفاده از فروشنده دیگری در لیست ولی با قیمت بالاتر می نماید.
راه حل پیمانکار چیست؟
این بحث هم در پروژه های دولتی مشمول طرح عمرانی و پروژه های خصوصی و در حین انجام تعهدات قابل طرح است.
در این ویدیو، جواب این سوال را براساس محدودیت ها و معذوریت های منعکس شده در شرایط عمومی پیمان رایج یا همان نشریه 4311 بررسی خواهیم کرد.
در نهایت به ریسک هایی که ممکن است به ازای این چلنج گریبان کارفرما را از لحاظ بروز ادعا و دعوی و پیمانکار را از لحاظ بروز هزینه های مازاد بر آنالیز قراردادی می گیرد، خواهیم پرداخت.
موضوع: لیست فروشندگان منضم به پیمان (vendor list)
داستان کارگاهی
آقای حسنی، مدیر پروژه کارفرما بر خلاف همیشه، جلسه هفتگی ش رو با حضور کاظمی، سرپرست نظارت و علی نژاد، سرپرست کارگاه پیمانکاری و خانم پدیدار، مسئول کنترل پروژه کارفرما، روی پشت بام، که اخیراً بتن اون ریخته شده، برگزار کرد.
نسیمی خنک صورت حاضرین را نوازش می کرد و همگی به دنبال حسنی در حال قدم زدم روی بتنی بودند که دو روز بیشتر از ریخته شدنش نمی گذشت و با گونی پوشیده شده و کاملا خیس بود. کاملاً معلوم بود یکساعتی بیشتر از آب پاشی روی اون نگذشته است.
حسنی با مهربانی روی شانه علی نژاد زد و گفت:
"با همه انتقادهایی که نسبت به اجرای کارها دارم، از یک چیز توی سیستمت خوشم میاد و اون تخصیص یک گروه کیورینگ هست که بعد از اجرای بتن ریزی وارد عمل شده و دارند مثل یک بچه تازه به دنیا اومده از بتن پروژه مراقبت می کنند."
بعد رو می کنه به خانوم پدیدار و میگه:
"دخترم دیگه کم کم باید تمام تجهیزات و تأسیسات مستقر در پشت بام وارد کارگاه و در محل مورد نظر نصب بشه."
همزمان روی صحبتش رو به سمت کاظمی می گردونه و میگه:
"حتما شما هم تا حالا سفارش خرید چیلر و اگزاست فن ها و تأسیاست موتورخانه ای رو از بین تأمین کنندگان وندور لیست با پیمانکار بسته اید، درسته؟"
کاظمی که مثل همیشه میخواد لطافتی در کلامش هویدا باشه، رشته کلام رو بدست می گیره و میگه:
"آقا مگه این دشمنان مملکت و معاندین بیرون و داخل و تحریم های موجود چنین اجازه ای رو می دهند؟!"
و برای اینکه مورد غضب حسنی قرار نگیره سریع حرفش رو ادامه میده:
"بر اساس وندور لیست و شرایط موجود، با هیچ کدام از کارخانجات خارجی نمی تونیم وارد معامله بشیم و برای خرید چیلر دچار دردسر شده ایم."
حسنی با یک نگاه عمیق از بالای پشت بام به محوطه نگاه میکنه و خیلی آروم میگه:
"اگر هم این امکان بود، با توجه به توانایی شرکت های داخلی، من چنین اجازه ای رو به شما نمی دادم… بارها به این گروه مهندسی مشاور که شما هم جزیی از آن هستید گفتیم که یک بازنگری اساسی روی وندور لیست منضم به پیمان کنند تا ما رو تو این دردسر نیندازند که یک ادعای جدید با پیمانکار داشته باشیم."
در حالیکه روی صحبتش تواماً به علی نژاد و کاظمی هست، ادامه میده:
"آقایان بر اساس کاتالوگ های اخذ شده از کارخانجات داخلی، گزینه مناسب رو انتخاب کنید و طی محاسبه ای به من اعلام کنید چقدر کاهش هزینه نسبت به گزینه های وندور لیست خواهیم داشت. البته آقای علی نژاد اذعان میکنه که افزایش قیمت نخواهیم داشت!"
سوال اساسی این است:
آیا آقای علی نژاد می تواند ادعایی مازاد بر مبلغ قرارداد به واسطه تغییر وندور لیست داشته باشد؟
موضوع: لیست فروشندگان منضم به پیمان (vendor list)
با یک تعریف آشنا شویم:
وندور لیست: لیستی از مجموعه تأمین کنندگان، کارخانجات و فروشندگان جهت تأمین کالا و تجهیزات،که مورد تأیید کارفرما هستند و به طور معمول به عنوان مدرکی در کنار دیگر اسناد پیمان در زمان برگزاری مناقصه در اختیار پیمانکاران شرکت کننده در مناقصه قرار می گیرد.
بنابراین پیمانکار بر اساس همین لیست اقدام به استعلام قیمت از فروشندگان کرده و پیشنهاد خود را در مناقصه اعلام می کند.
بسیار پیش آمده که کارفرما و مهندس مشاور بواسطه شرایط خاصی مجبور شدند از تأمین کنندگانی خارج از وندور لیست منضم به پیمان استفاده کنند. دلیل این تغییر، عدم توجه مهندس مشاور و سیستم اجرایی کارفرما به تغییرات تکنولوژی اجرایی و محدودیت های تأمین در زمان برگزاری مناقصه می باشد.
این عدم توجه باعث تغییرات زمانی و مالی پروژه نسبت به برآورد اولیه شده و ریسک تغییرات اساسی در پروسه های اجرایی و بهره برداری پروژه را نیز به همراه دارد.
سوال: اگر منبع مورد تأیید کارفرما در وندور لیست تغییر کند، آیا پیمانکار می تواند ادعای مالی مازاد بر قیمت قرارداد داشته باشد؟
جواب: بر اساس بند ب 2 ماده 20 شرایط عمومی پیمان:
"بديهي است كه كارفرما اين حق را دارد كه منابع تهيه مصالح را تغيير دهد و پيمانكار موظف به رعايت آن مي‌باشد. اگر به مناسبت اين تغيير محل، اضافه يا كسر هزينه‌اي بابت تغيير مسافت حمل يا عوامل ديگر ايجاد شود، تفاوت بهاء، به اقتضاي مورد، از پيمانكار كسر يا به او پرداخت مي‌شود."
داستان
آقای مهندس حسنی، مدیرپروژه کارفرما، در حال نوشیدن قهوه خود بود که خانم پدیدار مسئول کنترل پروژه وارد اتاقش شد و بعد از سلام، اجازه صحبت و ارائه گزارش هفتگی خواست. ولی قبل از اینکه شروع به صحبت کند حسنی با لبخندی سر شار از خوشی می گوید:
"خانوم چه خبر از این رفقای ما؟ امروز نه از علی نژاد خبریه و نه از کاظمی… بدون بگو مگوی این دو نفر پروژه سوت و کوره"
در حین گفتن این کلام، یاد یک آهنگ قدیمی از خواننده مورد علاقش میوفته و با اون خوش خوشانش شروع می کنه به زمزمه کردن آهنگ:
"خونه خالی… خونه غمگین… خونه سوت و کوره بی تو…"
پدیدار که همیشه از این روحیه حسنی به وجد میاد با لبخندی که نشان از مسرت داره، کلامش رو آغاز می کنه:
"سرپرست کارگاه پیمانکار و سرپرست نظارت، این دو یار جدانشدنی، امروز راهی بازار شدن که نمونه های کاشی و سرامیک موجود رو ببینن و از بینشون بلاخره به یک توافق برسن."
همینطور که داشت با برگه های توی دستش بازی می کرد، ادامه داد:
" آقایان سر برند کاشی مرجان و البرز به توافق نمی رسند. مهندس علی نژاد میگه هر دو برند در وندور لیست اومده… چرا باید من رو مجبور کنین که برند گرون تر رو خرید کنم؟!"
حسنی که یک موضوع جذاب جدید پیدا کرده، روی صندلیش جابجا میشه و میگه:
"خب… آقای کاظمی، که ادعا میکنه گرگ بالان دیده کارگاه های ساختمان هست، در جواب علی نژاد چی گفت؟"
خانم پدیدار که خودش ابهام زیادی در رابطه با این موضوع داره میگه:
"ایشون اعتقاد داره قیمت زمان مناقصه باید بر اساس بالاترین استعلام پیمانکار از بین وندورها ارائه می شده و مقصر تیم پیمانکار هست و به ما ربطی نداره."
لبخند ملیحی بر لبان حسنی نقش می بنده و میگه:
" ایشان خیلی هم غلط کرده! پس مزیت رقابتی در شرکت مناقصه گر ها کجا می ره؟!"
البته نمی گذاره پدیدار واکنش نشون بده و سریع ادامه میده:
" البته من در اون زمان به مهندس مشاور اعلام کردم که در اسناد مناقصه و نقشه های پیوست معماری به خصوص جدول نازک کاری بنویسند که کارفرما در انتخاب مصالح نازک کاری از هر وندوری که صلاح بداند، مخیّر خواهد بود."
از شما می پرسیم در صورت عدم نگارش جمله مد نظر مهندس حسنی؛
سؤال: آیا پیمانکار مخیّر به انتخاب مصالح از وندور مورد نظر خود به شرط ثبت در وندور لیست منضم به پیمان خواهد بود؟
جواب: خیر
با یک اصطلاح پر کاربرد در صنعت احداث آشنا شویم: ITP(Inspection and Test Plan)
ITP مدرکی است که در آن بسته به نوع مصالح، آزمایشات لازم و استانداردهای تعیین کننده آزمایش و دامنه پذیرش نتایج آزمایشگاهی مشخص و بین طرفین قرارداد نهایی می شود.
در این مدرک تواتر نمونه گیری (یعنی از هر چند نمونه، یه نمونه مورد آزمایش قرار گیرد.) و مرجع نمونه گیری و آزمایش و مرجع تأیید کننده نیز مشخص می شود.
هر قرارداد شامل یک مشخصات فنی خصوصی است که یکی از قسمت های آن Technical Specification می باشد. در این مدرک، مجموعه مشخصات فنی و الزامات و استاندارد های مصالح و تجهیزات مورد استفاده در پروژه مشخص و به پیمانکار اعلام می گردد.
به طور معمول یکی از وظایف پیمانکار تنظیم ITP بر اساس مشخصات فنی خصوصی در ذیل مدارک کنترل کیفی و اخذ تأییدیه از مشاور می باشد تا این مدرک ملاک پذیرش و یا رد مصالح وارده به کارگاه باشد.
اصولاً مشخصات فنی خصوصی بر کلیه مدارک دیگر پیمان از بُعد مسائل فنی ارجح بوده و در صورت تناقض بین مستندات، این مدرک ملاک تصمیم گیری در محل اختلافات می باشد.
برای مشخص کردن کلیه مشخصات فنی مصالح مورد استفاده در پروژه، چهار مدرک استفاده می شود:
1- مشخصات درج شده در کنار نقشه های منضم به پیمان
2- مشخصات خصوصی فنی
3- وندور لیست و توضیحات نگارش شده در ذیل آن
4- مشخصات فنی عمومی
برای کاهش ریسک کارفرمایان و اختلافات آتی با پیمانکاران بهتر است در موافقتنامه، اولویت این مدارک نسبت به یکدیگر اعلام گردد و منطقی ترین اولویت بندی به ترتیب ذکر شده می باشد.
شما به عنوان پیمانکار می خواهید در یک مناقصه شرکت کنید. کارفرما به شما لیستی از فروشندگان مجاز برای خرید و تدارک مصالح و تجهیزات اعلام کرده است. در مورد یک کالای به خصوص، در این لیست سه فروشنده آورده شده و شما از هر سه فروشنده استعلام قیمت می کنید.
سؤال: کدام قیمت استعلامی را به عنوان قیمت ردیف برای شرکت در مناقصه اعلام می کنید؟
جواب: پایین ترین قیمت
به عنوان مسئول ارائه قیمت در یک مناقصه، باید بدانیم که در مرحله استعلام از فروشندگان، بایستی تمام مشخصات فنی مندرج در نقشه های قرارداد و شرایط خصوصی فنی و یا آیین نامه های ذکر شده در اسناد مناقصه، برای آنها فرستاده شود.
اگر مشخصات فنی خواسته شده در قرارداد باعث شود که محصول تولیدی آن فروشنده از دامنه مورد نظر خارج شود، نباید قیمت این استعلام را در اعداد مناقصه دخالت داد، حتی اگر نام فروشنده در وندور لیست مورد تأیید کارفرما وجود داشته باشد.
باز هم به شما دوست عزیز یادآوری می کنیم که در مقام کارفرما، حتما اولویت بندی مدارک فنی را در اسناد مناقصه مشخص کنید تا در صورت بروز تناقض بین مدارک، اختلافات محتمل قابل مدیریت باشد.
و به شما دوست عزیز به عنوان پیمانکار، توصیه می کنیم که مطالعه و اشراف بر اولویت بندی مدارک در استعلام و ارائه قیمت در مناقصه، کلید اصلی موفقیت و جلوگیری از ریسک های آتی خواهد بود.
سوال: آیا کارفرما می تواند پیمانکار را ملزم به خرید از یک فروشنده خاص که در وندورلیست قراردادی حضور دارد نماید؟
(با توجه به اینکه قیمت های این فروشنده از سایر فروشندگان لیست بالاتر است.)
جواب: خیر
در صورت رعایت کلیه مشخصات فنی خصوصی و عمومی مندرج در قرارداد، کارفرما نمی تواند پیمانکار را ملزم به انتخاب فروشنده خاصی از وندور لیست نماید.
اگر پیمانکار کاتالوگ و مشخصات فنی محصولات فروشنده را به مهندس مشاور تحویل دهد و ثابت کند کلیه مشخصات مورد نظر در قرارداد تأمین می شود، به شرط حضور نام فروشنده در وندور لیست منضم به پیمان،کارفرما نمی تواند بدون وجود دلیل حقوقی و فنی اقدام به تغییر این فروشنده کند.
اجازه بدید در ابتدای بحث بحث جذابی را روی میز بگذاریم.
هدف اصلی یک سازمان کارفرمایی، حصول نتیجه در پروژه است پس هرچقدر مراحل طراحی و شناسایی تکنولوژی های ساخت و مصالح روز، کامل تر صورت بگیرد احتمال شکست پروژه را به شدت پایین می آوریم.
یک از مهمترین ارکان و اسناد منضم به پیمان ،مشخصات فنی یا Technical Specifications می باشد که یک قسمت آن معرفی الزامات و استانداردهایی است که مصالح و تجهیزات پروژه باید داشته باشند.
حتی در یک گام پیشرفته، مهندس مشاور اقدام به تهیه سندی به نام ITP می کند(Inspection & Test Plan) در این سند که با دقت تنظیم می شود اعلام می دارد که یک مصالح به شرطی تایید می شود که آزمایشات اعلامی در جدول را بر اساس استانداردهای اعلامی در همین جدول با تعداد نمونه برداری مشخص که اصطلاحا به آن تواتر نمونه برداری گوییم پاس کند.
البته در بسیاری از پروژه ها، پیمانکار موظف به تهیه ITP بر اساس مشخصات فنی منضم به پیمان و اخذ تایید از مهندس مشاور می باشد.
حال برای تکمیل پازل تصمیم گیری بایستی مفادی از نشریه 4311 را هم با هم مرور کنیم:
از طرفی بر اساس بند ب1 ماده 20 باید به سه نکته اصلی توجه داشت:
- " اگر منابع تهيه مصالح و تجهيزات در اسناد و مدارك پيمان تعيين شده یا بعداً معين شود، بايد از همان منابع تهيه گردد."
- " نمونه يا كاتالوگ فني مصالح و تجهيزات باید از نظر تطبيق با مشخصات فني، پيش از سفارش، به تأیید مهندس مشاور برسد."
- "در هر حال، از نظر مرغوبيت بايد كاملاً طبق مشخصات فني باشد و مورد تأیيد مهندس مشاور قرار بگيرد."
و از طرف دیگر، بر اساس بند ب2 ماده 20" پيمانكار موظف است با مطالعۀ كافي نسبت به امكانات محلي و كيفيت منابع تهيه مصالح و تجهيزات، نظر و پيشنهاد خود را تسليم مهندس مشاور كند."
بنابراین در پاسخ به سوال اصلی باید گفت:
در صورت ارایه مشخصات فنی خصوصی در اسناد پیمان و اثبات پیمانکار مبنی بر اینکه کاتالوگ و مشخصات فنی مصالح مورد نظر او که در وندور لیست هم آمده باشد، مهندس مشاور حقی برای الزام پیمانکار به استفاده از فروشنده خاصی نخواهد بود
مگر آنکه دلیلی بیاورد که مستند به شرط خاصی مذکور در قرارداد است.
در صورت اصرار مشاور به استفاده از فروشنده خاصی بدون ارایه دلیلی مستند، این موضوع شامل ادعای قیمت جدید خواهد شد.
اما در نقطه مقابل اگر مشخصات فنی خصوصی در ارایه مشخصات این نوع مصالح سکوت کرده باشد، مهندس مشاور تنها می تواند با اشاره به مشخصات خاصی که مندرج در آیین نامه های معرفی شده در قرارداد است فروشنده خاصی را از بین فروشندگان لیست اعلامی در قرارداد انتخاب کند.
اما در صورت سکوت در تمام موارد گفته شده، پیمانکار مخیر به انتخاب از بین فروشندگان تایید شده در وندور لیست است و استناد به بند ب1 ماده 20 که بایستی کاتالوگ و مشخصات مصالح به تایید مشاور برسد از مدار استفاده خارج خواهد شد
زیراکه پیمانکار می تواند ادعا نماید مشخصات مد نظر مشاور که در قرارداد ذکر نشده برای او بار مالی اضافه به همراه خواهد داشت.
در موضع بررسی ریسک های محتمل پیشنهاد می گردد در یک قرارداد مشخصات فنی مصالح و تجهیزات مورد استفاده در پروژه بصورت دقیق مشخص گردیده و استانداردها و آزمایشات لازم برای تایید نهایی ، مستند شود که د راین حالت هیچ گونه ادعا و دعوایی بین طرفین جاری نخواهد شد.
ولی درصورت تعیین وندور لیست و اعلام چندین گزینه برای خرید مصالح و تجهیز خاصی، سه موضوع برای تدارکات تاثیر گذار خواهد بود:
- قیمت متفاوت ارایه شده توسط فروشندگان
- کیفیت ها و معیارهای استانداردی متفاوت که توسط فروشندگان ارایه می شود و شاید هم تمامی آن ها حداقل معیار های آیین نامه ای را پاس کنند.
- شرایط تحویل از لحاظ زمانی و نحوه ساخت و حمل و نصب مصالح و تجهیزات
در حالت های گفته شده اگر مشخصات خاصی در قرارداد و یا آیین نامه های مرتبط ثبت شده باشد پیمانکار با پذیرش شرایط 1 و 3 و اینکه حداقل معیارها پاس می شود کارفرما را می تواند مجاز به استفاده از فروشنده خود کرده و در صورت اصرار ادعای مالی و زمانی مازاد داشته باشد.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.