0
0

44 – در صورت وقوع حادثه برای اشخاص ثالث، چه عواقب و هزینه هایی برای پیمانکار و کارفرما متصور است؟

1573 بازدید

در صورت وقوع حادثه برای اشخاص ثالث، چه عواقب و هزینه هایی برای پیمانکار و کارفرما متصور است؟

 آيا با اين موضوع روبرو شده ايد که شخصي خارج از پرسنل کارگاهي، بواسطه عمليات اجرايي در پروژه آسيب ببيند؟

آيا اين سؤال پيش آمده است که در حالت بروز آسيب به شخص ثالث، جبران کننده هزينه ها کدام يک از ارکان پروژه است؟

شايد راحت ترين جواب، پيمانکار نگون بخت باشد، ولي ما در اين پست خواهيم گفت که جواب لزوماً پيمانکار نيست.

البته لازم است که کارفرما در تنظيم قراردادها، چه دولتي و چه خصوصي، نکاتي را مدنظر داشته باشد

که پذيراي کمترين ريسک در اثر بروز حادثه در حين انجام تعهدات قراردادي باشد.

براي تشريح اين موضوع، از نشريه 4311، قانون مسئوليت مدني و قانون مدني استفاده مي کنيم و در انتها، نحوه مديريت ريسک هاي مرتبط با موضوع را از نگاه کارفرمايان و پيمانکاران، بررسي مي کنيم.

موضوع: شخص ثالت

داستان کارگاهی

آقایان علی نژاد، سرپرست کارگاه پیمانکار و کاظمی، سرپرست نظارت، به لولک و بولک در پروژه معروفند و همیشه در حال نزاع و درگیری و جر و بحث های بی مورد. این بار برای حل موضوع پیش آقای حسنی، مدیر پروژه کارفرما رفته اند.

آقای حسنی که امروز روز خوش خوشانش هست، در حالیکه فنجان قهوه اش رو پایین میاره، این دو شوالیه خستگی ناپذیر رو به آرامش دعوت میکنه و میگه:

"آقایان بنشینید در کنار هم یک فنجان  قهوه بخوریم…. موضوعات کارگاهی هیچوقت تمام نمی شوند."

بذله گو و طنز پرداز همیشگی، آقای کاظمی، سریع واکنش نشون میده و میگه:

"آقا ما عجله نداریم… فقط یک آقای گولاخی دم در پروژه وایساده میگه «هزینه خسارتی که تابلو بالای پروژه به سقف ماشینم زده رو از کی باید بگیرم؟»"

البته یک تُن لاتی هم چاشنی صداش کرده بود.

آقای حسنی یک مقدار خودش رو جمع و جور میکنه و چون به یک مسئله خیلی حساس خورده به ناگاه عصبانی میشه و میگه:

"بسه آقای این لمپن بازیا! دقیقاً بگین چه اتفاقی افتاده."

علی نژاد که میخواد هرچه زودتر این مسأله حل بشه، رشته کلام رو دست می گیره و میگه:

"آقای مهندس دو ماه پیش دوستان نظارت، نقشه تابلوی تبلیغاتی رو به ما ابلاغ کردند که قرار شد روی پشت بام پروژه نصب بشه و دوستان دفتر فنی ما به آنها تأکید کردند که این نقشه دارای مشکلات اساسی هست و طراحی درستی برای مقابله با نیروی باد نداره. ولی با تأکید آقایان این تابلو ساخته و در محل مورد نظر نصب شد. حالا به خاطر باد شدید دیشب، تابلو واژگون شده و درست افتاده روی سقف ماشین این آقای به اصطلاح گولاخ."

کاظمی سریع خودش رو وسط حرف های علی نژاد می اندازه و میگه:

"برادر من، این موضوع بیمه شخص ثالث هست پس با شرکت بیمه تماس بگیرید تا ارزیاب و کارشناسش رو بفرسته و موضوع فیصله پیدا کنه. مگه این در تعهد شما نیست؟"

علی نژاد برای اینکه کمی آروم بگیره لیوان جلوش رو لاجرعه بالا میکشه و در جواب کاظمی میگه:

"خیر، به دو دلیل. اولاً این تابلو قسمتی از پروژه هست و به تجهیز و بیمه کارگاهی ربطی نداره در ثانی کدام کارشناسی این قوطی پرپری طراحی شده شما رو به عنوان پایه تابلو توی بیست متر ارتفاع می پذیره؟!"

 

دیروز یک پست جالب و جنجالی را با شما به اشتراک گذاشتیم. موضوعی که ممکن است در ابتدا ساده به نظر بیاید ولی دردسرهای زیادی برای ارکان پروژه به همراه دارد. در صورت وقوع حادثه برای اشخاص ثالث، چه عواقب و هزینه هایی برای پیمانکار و کارفرما متصوّر است؟

بر اساس بند "ب" ماده 21 شرایط عمومی پیمان نشریه 4311:

پیمانكار متعهد است كه تدابیر لازم را برای جلوگیری از ورود خسارت و آسیب به املاك مجاور اتخاذ نماید و اگر در اثر سهل‌انگاری او خسارتی به املاك و تأسیسات مجاور یا محصول آن‌ها وارد آید، پیمانكار مسئول جبران آن می‌باشد.

سوال: در صورت هر اتفاقی، چه جانی چه مالی برای اشخاص ثالث، آیا پیمانکار باید جوابگو باشد؟

جواب: خیر

ارکان اجرایی در پروژه های احداث معمولاً  از چهار نوع بیمه استفاده می کنند:

1- بیمه تمام خطر: بیمه پوشش دهنده اجزای پروژه که در صورت وقوع حوادث غیرمترقبه، آسیب می بینند. هزینه تأمین این بیمه معمولاً بر عهده کارفرماست.

2- بیمه مسئولیت مدنی: بیمه پوشش دهنده نفرات و ارکان اجرایی پروژه

3- بیمه مسئولیت مهندسی: بیمه پوشش دهنده اشتباهات فنی و اجرایی ارکان پروژه

4- بیمه تجهیز کارگاه و شخص ثالث: بیمه پوشش دهنده تجهیزات تحت تملک پیمانکار و آسیبهای وارده به اشخاص ثالث در اثر عملیات اجرایی

در صورت آسیب به شخص ثالث، لزوماً  نباید گفت که پیمانکار موظف و ملزم به جبران خسارت های وارده است.

تمامی این قضاوت ها بستگی به ریشه آسیب وارده شده دارد.

اگر این آسیبها به واسطه قصور در تعهدات پیمانکاری باشد، برای پوشش این ریسک باید از کلوزهای قرارداد بیمه تجهیز کارگاه و بیمه شخص ثالث استفاده کرد.

ولی اگر آسیب ها به واسطه قصور در تعهدات کارفرمایی شامل آسیب رساندن ساختمان پروژه به ساختمانها و تجهیزات اشخاص ثالث هنگام حوادث فورس ماژور و یا به دلایلی خارج از قصور پیمانکار به مانند مشکل در طراحی و یا هر عملیات اجرایی دیگر در تعهد کارفرما باشد، پیمانکار هیچ تعهدی به جبران خسارت ندارد. برای پوشش این ریسک باید از بیمه تمام خطر استفاده کرد.

 

موضوع: قوانین نگارش قراردادی

قرارداد ظرف و محملی برای پاسخ گویی به ادعا و دعاوی طرفین قرارداد است و

ادعا آن چیزی است که طرفین قرارداد خود را محق به مطالبه و وصول آن از طرف مقابل می‌دانند.

این کلمه جذاب را می توان به چهار گروه تقسیم کرد:

گروه اول: در مفاد قرارداد به آن اشاره شده است و طرفین از آن بند قراردادی مورد اشاره دارای تفسیر مشترکی بوده و هر دو طرف به این موضوع معترف هستند که شرایط و الزامات این حق جاری شده است.

گروه دوم: در مفاد قرارداد به آن اشاره شده است و طرفین از آن بند قراردادی مورد اشاره، تفسیر مشترکی دارند ولی یکی از طرفین قرارداد به اینکه شرایط و الزامات این حق جاری شده است، معترف نمی‌باشد.

گروه سوم: در مفاد قرارداد به آن اشاره شده است ولی طرفین از آن بند قراردادی مورد اشاره دارای تفسیر مشترکی نیستند.

گروه چهارم: در مفاد قرارداد به آن اشاره نشده ولی بر اساس قوانین و قواعد حاکم و بالادستی قرارداد، طرفین را محق به ادعای چنین خواسته‌ای می‌کند.

به کلام ساده می توان گفت دعوا همان ادعایی است که طرفین قرارداد نتوانسته اند بر اساس مفاد پیمان و توافق آن را حل نمایند.

پُر واضح است، هرچه نگاه جامع تری به جوانب 4 موضوع گفته شده در قرارداد داشته باشیم، احتمال برخورد با ریسک هایی که منجر به ایجاد دعاوی بین طرفین می شود، بیشتر کاهش می یابد.

حال مراحل ادعا را می توان به 3 برهه زمانی تقسیم کرد:

گام اول:

ادعای مطروحه: ادعا بصورت یک مستند و مکتوب همراه با دلایل برای طرف مقابل ارسال شده است. مانند ارسال نامه ای که به ضمیمه خود صورت وضعیت موقت و صورتجلسات تأیید شده را دارد.

گام دوم:

ادعای اثباته: ادعایی که مورد تأیید طرف مقابل قرار گرفته و دو طرف روی مبالغ مالی و یا زمانی و ساختار کیفی به توافق رسیده اند. مانند نامه تأیید صورت وضعیت توسط مهندس مشاور و کارفرما که به پیمانکار ابلاغ می گردد.

گام سوم:

ادعای واصله: یعنی حق اثبات شده در گام قبلی، توسط محق دریافت شده است. مانند صدور چک در وجه پیمانکار به منظور پرداخت صورت وضعیت تأیید شده در گام قبل.

در صورت وقوع حادثه برای اشخاص ثالث، چه عواقب و هزینه هایی برای پیمانکار و کارفرما متصور است؟

براي تشريح اين مسأله، از الگوي استفاده شده در بند ب ماده 21 شرايط عمومي پيمان، مندرج در نشريه 4311، استفاده مي کنيم.

در اين بند اشاره گرديده است که پيمانکار در چارچوب مقررات و دستورالعمل هاي حفاظت فني و بهداشت کار، مسئول خسارت هاي وارد شده به شخص ثالث در محوطه کارگاه است و در هر حال، کارفرما در اين مورد هيچ گونه مسئوليتي بر عهده ندارد.

منظور از شخص ثالث در اين بند قرارداد، شخصي است که جزو طرفين پيمان نيست.

شايان توجه است که منظور از طرفين پيمان، کارکنان پيمانکار يا کارفرما يا مهندس مشاور است.

حال در  اين بند، دو نوع ضمانت اجرايي ديده شده است.

اولين دسته را به عنوان ضمانت اجرايي پيش از وقوع حادثه مي ناميم.

که اين حق را براي کارفرما و مهندس مشاور محفوظ دانسته که در صورت عدم رعايت مقررات ذکر شده از طرف پيمانکار، کليه عمليات اجرايي را متوقف نموده و البته پيمانکار در قبال اين توقف نمي تواند هيچگونه ادعايي داشته باشد.

دسته دوم، ضمانت اجرايي مي باشد که پس از وقوع حادثه به سراغ پيمانکار مي آيد.

يعني در واقع چماقي است که به پيمانکار يادآوري مي کند که در صورت عدم انجام دستورالعمل هاي حفاظت فني و بهداشت کار، چه بلايي سر او مي آيد.

به اين موضوع به صراحت در ادامه بند ب اشاره شده است.

پيمانکار متعهد است که تدابير لازم را براي جلوگيري از وارد شدن خسارت و آسيب به املاک مجاور اتخاذ نمايد و اگر در اثر سهل انکاري او خسارتي به املاک و تأسيسات مجاور يا محصول آنها وارد آيد، پيمانکار مسئول جبران آن مي باشد.

 

 

بايد در اينجا به خاطر بسپاريم که اين مسئوليت ذکر شده در بند ب ماده 21، شامل دو دسته کيفري و حقوقي مي باشد.

مسئوليتي که ناشي از رعايت نکردن مقررات و دستورالعمل هاي حفاظت فني و بهداشت کار باشد و باعث ايجاد صدمه و يا منتهي به فوت افراد شود و يا براي اشخاص ثالث از جانب پيمانکار ايجاد آزار و اذيت کند، را مسئوليت کيفري مي نامند.

در نقطه مقابل، مسئوليت حقوقي ناشي از سهل انگاري يا تقصير عمدي پيمانکار است که باعث ايجاد خسارت و آسيب هايي به اموال و املاک مجاور مي شود.

 

اين مسأله که در قانون مدني به آن اشاره شده است، از دو منبع نشأت مي گيرد.

اول، اتلاف؛ به عملي گويند که بطور مستقيم مال ديگري را چه بصورت عمدي و چه غير عمدي، تلف نمايد.

دوم، تسبيب؛ به عملي اطلاق مي شود که مقدمه و زمينه تلف را فراهم مي نمايد.

به هر سو و با هر يک از تعاريف گفته شده، بايد بدانيم که براساس ماده 1 قانون مسئوليت مدني، هر کس بدون مجوز قانوني، عمداً يا در نتيجه بي احتياطي، به جان يا سلامتي يا مال يا آزادي يا حيثيت يا شهرت تجاري يا به هر حق ديگر که به موجب قانون براي افراد ايجاد گرديده، لطمه اي وارد نمايد، مسئول جبران خسارت، مادي يا معنوي، ناشي از عمل خود مي باشد.

از طرف ديگر بر اساس ماده 331 قانون مدني، هر کس سبب سبب تلف مالي بشود، بايد مثل يا قيمت آن را بدهد و اگر سبب نقص يا عيب آن شده باشد، بايد از عهده قيمت نقص آن برآيد.  

 

اکنون براي پوشش و جبران خطرات ذکر شده، موضوعي به نام بيمه هاي قراردادي مطرح مي گردد.

اصولاً ارکان اجرايي قرارداد بايستي ريسک هايي را که بزرگي و يا درجه احتمال وقوع آن قابل شناسايي نمي باشد را به يک ارگان ثالث واگذار کند.

يکي از مهمترين ارگان هاي مرتبط با مديريت ريسک، شرکت هاي بيمه مي باشند.

شناسايي آيتم ها که با عنوان کلوز در قرارداد بيمه ذکر مي شود و نحوه واگذاري و مبلغ تحت بيمه، يکي از مهمترين مواردي است که بايستي با مشورت افراد متبحر در اين زمينه صورت گيرد.

 

بطور معمول چهار نوع بيمه در قراردادهاي احداث مطرح مي شود.

اولين بيمه، بيمه تمام خطر است که اجزاء پروژه را پوشش مي دهد و براي اين در دستور کار قرار مي گيرد که اگر موضوع قرارداد دچار حادثه شد، هزينه جبران آن توسط شرکت بيمه پرداخت گردد.

هزينه تأمين اين بيمه در اکثر موارد بر عهده کارفرماست.

دومين بيمه، بيمه مسئوليت مدني است. که پوشش دهنده آسيب هاي وارده به نيروي انساني شاغل در پروژه است و مسئوليت تأمين آن معمولا بر عهده پيمانکار بوده است و کليه نفرات و نمايندگان پيمانکار، مهندس مشاور و کارفرما را تحت پوشش قرار مي دهد.

 سومين بيمه، بيمه مسئوليت مهندسي است که گزينه اختياري ولي حائز اهميت در قراردادهاست و پوشش دهنده اشتباهات فني و اجرايي طرفين قرارداد در صورت بروز آسيب خواهد بود.

چهارمين بيمه، بيمه تجهيز کارگاه و شخص ثالث است و در زماني قابل استفاده است که تجهيزات و يا ماشين آلات تحت تملک پيمانکار آسيب ببيند و يا بواسطه عمليات اجرايي پيمانکار اموال اشخاص ثالث مورد خسارت واقع شود.

لازم است اين بيمه خسارت هاي جاني و يا آسيب هاي بدني اشخاص ثالث را نيز پوشش دهد.

 

وليکن در پاسخ به سؤال اصلي بايد گفت لزوماً در صورت آسيب به شخص ثالث نمي توان پيمانکار را مقصر دانست و او را ملزم به جبران خسارت هاي وارد شده کرد.

تمامي اين قضاوت ها بستگي به ريشه آسيب وارد شده دارد.

اگر آسيب به واسطه قصور در تعهدات پيمانکاري باشد، قاعدتاً پيمانکار است که بايد پاسخگوي اين موضوع باشد و معمولاً پيمانکار براي پوشش اين ريسک از کلوزهاي قرارداد بيمه تجهيز کارگاه و بيمه شخص ثالث استفاده مي نمايد.

وليکن اگر آسيب به واسطه قصور در تعهدات کارفرمايي باشد، کارفرما بايستي از بيمه تمام خطر و کلوزهاي مربوطه براي پوشش ريسک استفاده کند.

اين ريسک شامل خطرات ايجاد شده براي تجهيزات تحت تملک کارفرما، آسيب رساندن ساختمان پروژه به ساختمانها و تجهيزات اشخاص ثالث هنگام حوادث فورس ماژور و يا به دلايلي خارج از قصور پيمانکار به مانند مشکل در طراحي و يا هر عمليات اجرايي ديگر در تعهد کارفرما مي باشد.

 

 

به منظور مديريت ريسک در برابر اشخاص ثالث، کارفرمايان بايستي دو موضوع را مورد توجه قرار دهند.

اول آنکه چه در قراردادهاي خصوصي و چه در قراردادهاي دولتي، بايستي تعهد پاسخگويي به اشخاص ثالث در محدوده تعهدات قراردادي را بر دوش پيمانکار بگذارد.

دوم آنکه در تنظيم قرارداد بيمه تمام خطر، توجه داشته باشند که کلوزهاي مناسب وکاملي براي جبران خسارت اشخاص ثالث در صورت آسيب از تعهداتي که بر دوش کارفرماست را در نظر گيرند.

در نقطه مقابل پيمانکاران نيز بايد به دو نکته اساسي توجه ويژه داشته باشند:

اول آنکه در تنظيم قرارداد بيمه تجهيز کارگاه و شخص ثالث، پوشش هاي مناسب را مد نظر قرار دهند و

دوم آنکه آموزشهاي مناسب قبل از شروع عمليات و حين انجام تعهدات براي اکيپ هاي کاري داشته باشند.

آیا این مطلب را می پسندید؟
اشتراک گذاری:

نظرات

0 نظر در مورد 44 – در صورت وقوع حادثه برای اشخاص ثالث، چه عواقب و هزینه هایی برای پیمانکار و کارفرما متصور است؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.