آیا هزینه اجاره زمین برای عملیات تجهیز کارگاه مازاد بر کارگاه تحویلی پروژه بر عهده پیمانکار است؟
مسئله ای که بارها مورد اختلاف کارفرمایان و پیمانکاران قرار گرفته است موضوع هزینه های تجهیز است.
به این معنی که آیا پیمانکار می تواند بواسطه تغییرات مبلغ پیمان و افزایش تعهدات خود ادعایی مازاد بر مبلغ پیمان داشته باشد یا خیر؟
در حالت کلی پیمانکاران باید توجه کنند که در زمان برگزاری مناقصه آنالیز تجهیز کارگاه را با توجه به عملیات اجرایی به درستی انجام دهند .
صد البته مهمترین آیتم این موضوع، زمین تجهیز کارگاه جهت خدمات پشتیبانی عملیات اجرایی است که در مواقعی محدودیت زمین تحویلی کارفرما، دستان پیمانکار را می بندد و باعث افزایش شدید عملیات اجرایی تجهیز کارگاه می شود.
این مورد را هم در قراردادهای دولتی مبتنی بر بودجه عمرانی و هم در سایر قراردادها بررسی می کنیم.
مسئله ای که پیمانکار را در حین انجام تعهدات درگیر می کند و تازه در این زمان می فهمد عدم آنالیز مناسب در زمین تجهیز کارگاه چه دردسرهایی برای او دارد.
برای توضیح این موضوع از نشریه 4311 یا شرایط عمومی پیمان معمول و از مجموعه پرسش و پاسخ های سازمان برنامه و بودجه استفاده خواهیم کرد و در انتها ریسک ها و ادعاهای محتمله پیمانکار در این زمینه را بر روی میز خواهیم گذاشت.
موضوع: هزینه اجاره زمین تجهیز کارگاه
داستان: امروز با یک موضوع دیگر در مورد تجهیز کارگاه آشنا می شویم.
آقای علی نژاد، سرپرست کارگاه پیمانکار، صبح اول وقت آقای حسنی، مدیر پروژه کارفرما و آقای کاظمی، سرپرست دستگاه نظارت رو سوار ماشین خودش می کنه و به اتفاق راهی کارخانه می شوند تا از کارخانه اسکلت فلزی بازدید کنند و از میزان پیشرفت کیفی و کمی پروژه آگاه بشوند و رئیس کارخانه یک گزارش کامل به نمایندگان کارفرما ارائه کنه.
آقای حسنی که معمولاً آدم بسیار خشک و با دیسیپلینی بنظر میاد، امروز یک وجهه دیگه از خودش رو به نمایش گذاشته و اون اینه که خیلی خوش سفره و آقای کاظمی که همیشه احساس گوله نمک بودن بهش دست میده، در مقابل اینهمه خوش صحبتی، کم آورده.
بنده خدا کاظمی انگار که دچار افسردگی شدیدی شده باشه، توی صندلی عقب خودش رو جابجا کرد، شیشه ماشین رو پایین کشید و زل زد به مناظر جاده و هیچ کلامی ازش در نیومد.
آقای علی نژاد برای اینکه از فرصت خوش خوشان آقای حسنی در جهت گرفتن امتیاز استفاده کنه، لحظه ای که حسنی کمی سکوت کرد، رشته کلام رو بدست گرفت و گفت:
"حیف شد… مراحل نصب اسکلت داشت خیلی خوب پیش می رفت… با این اوصاف که شهرداری مشکل پیش آورده، فکر نکنم تا چهار ماه دیگه هم بتونیم استارت عملیات اجرایی رو بزنیم."
آقای حسنی با احساسی پدرانه به علی نژاد میگه:
"پسرم، متأسفانه این نوع شرایط در یک پروژه، همیشه گریبان زمان رو میگیره و با اینکه این ایراد به سازمان من هست، باید بگم که مدیریت ذینفعان و ارگان ها از اون مواردی هست که باید قبل از شروع پروژه در دستور کار کارفرما باشه."
آقای کاظمی که فرصت رو مناسب می بینه تا جمع رو از افاضات خودش بی بهره نگذاره، میگه:
"آقا باز هم دست کارفرما درد نکنه که عملیات ساخت اسکلت رو متوقف نکرده و کارخونه مثل تراکتور در حال تولید هست."
علی نژاد مثل فورواردی که یک پاس گل معرکه براش فراهم شده، توی آینه ماشین یک نگاه تشکر آمیز به کاظمی می کنه و سریع نون رو به تنور می چسبونه:
" آی گفتی آقای مهندس، دست رو دلم گذاشتی. یک ماهه فشار عجیبی از طرف رئیس کارخونه داره میاد و حرف حسابش هم اینه که کارگاه ما محل دپوی اسکلت فلزی نداره. پس اگر نتونیم نصب کنیم، قطعه هم نمیشه ارسال کنیم."
بعد علی نژاد که می خواد به مزاح، ادای رئیس کارخونه رو در بیاره، کمی تُن صداش رو تغییر میده و مثلاً با لهجه شیرازی میگه:
"کاکو این کارخونه هستا… انبار شما نیست. باید هزینه انبارش این همه اسکلت رو بدی همشهریااااا."
کاظمی که امروز استاد پاس های خوب و تمیز به علی نژاد هست، وسط حرفش می پره و میگه:
" آقا اون بنده خدا هم بی تقصیره. چه اجاره بدی چه ندی تا چند وقت دیگه اصلا جای دپو نمی مونه. زمین بغل کارگاه خالیه… اجاره ش کن و تمام اسکلت رو بچین اونجا."
علی نژاد نیشش تا بناگوش باز میشه و میگه:
"خدا پدر و مادرت رو بیامرزه مرد مؤمن، من هم همین پیشنهاد رو دارم."
آقای کاظمی مثل برق گرفته ها خودش رو صاف می کنه و سریع میگه:
"نه آقا! هزینه اجاره زمین تو تجهیز کارگاه دیده شده و اون هم مقطوع توی قرارداد بسته شده."
حسنی ناگهان با نگاه غضب آلود بر می گرده سمت کاظمی و میگه:
"آقا نمیتونی حرف بزنی، می تونی حرف نزنی که!"
به نظر شما در صورتی که هزینه تجهیز کارگاه مقطوع و میزان اجاره زمین در ردیف های فهرست تجهیز دیده شده باشد، پیمانکار در چه حالت هایی قادر به ادعا برای دریافت هزینه اجاره زمین از کارفرما است؟
در ویدئوی بالا این موضوع با موشکافی تمام مورد بررسی قرار گرفته است. آن را تماشا کنید.
موضوع: هزینه اجاره زمین تجهیز کارگاه
در فهارس بهای سازمان برنامه و بودجه و در قسمت ردیف های آنالیز تجهیز و بر چیدن کارگاه، ردیفی با عنوان هزینه اجاره زمین قرار گرفته است.
بنابراین و بر اساس استفساریه های صادره از طرف سازمان برنامه و بودجه:
"هیچ مبلغی بصورت مجزا، بابت اجاره محل تجهیز کارگاه به پیمانکار قابل پرداخت نیست و پیمانکار این رقم را باید در قیمتهای خود لحاظ نموده باشد."
یک ماده مهم در شرایط عمومی پیمان وجود دارد که راه بسیاری از ادعاهای پیمانکار را خواهد بست. استفاده از این ماده حتی در قراردادهای خصوصی به منظور مدیریت ادعاهای محتمل، شدیداً توصیه می شود.
بند "ه" ماده 16 شرایط عمومی پیمان این گونه می گوید:
"در تهيه پيشنهاد قيمت، سود مورد نظر خود و تمام هزينههاي ناشي از مفاد بندهاي بالا را در نظر گرفته و بعداً از هيچ بابت، حق درخواست اضافه پرداختي ندارد."
بنابراین پیمانکار در رابطه با زمین تجهیز کارگاه و صعوبت های پیش رو برای مونتاژ، انبارش و یا عملیات اجرایی دیگر به غیر از زمین تحویلی از طرف کارفرما، هیچ گونه ادعای دیگری نمی تواند داشته باشد.
ولیکن به دو شرط زیر، امکان ادعا برای پیمانکار در رابطه با هزینه اجاره زمینی مازاد بر زمین تحویلی ایجاد خواهد شد.
1- تغییر و کاهش محدوده زمین تحویلی از طرف کارفرما که می توانسته محل انبارش و یا مونتاژ قطعات باشد و محدوده کاری پیمانکار را خارج از قصور او تحت تاثیر قرارداده است.
2- در صورت ابلاغ کار جدیدی مازاد بر فهرست بهای منضم به پیمان که اجرای آن به فضای کاری مازاد بر فضای موجود کارگاه نیاز داشته باشد، در این حالت در آنالیز قیمت جدید، پیمانکار بایستی حتما هزینه اجاره زمین را در قیمت های خود ملاحظه و به تأیید مهندس مشاور برساند.
در بند ب ماده 12 شرایط عمومی پیمان تعریف کاملی از کارگاه را در اختیار ما می گذارد محلی که برای انجام عملیات موضوع پیمان به شرط مجوز کارفرما مورد استفاده قرار می گیرد.
در بند ه ماده 16 که معروف به بند اسقاط خیارات است تمام بهانه های ممکن از پیمانکار گرفته شده و فردای عقد پیمان ، پیمانکار نمی تواند به بهانه محدودیت هایی در زمین کارگاه ، برای موضوع تجهیز کارگاه دبه کند.
هرچند که بر اساس یک مثل قدیمی همیشه مسیر دبه باز است"ای نور دو دیده از دبه کسی ضرر ندیده" اما غافل از اینکه ثبت چنین بندهایی در قرارداد راه های دبه پیمانکار بازیگوش را خواهد بست.
در بند الف ماده 20 پیمانکار بایستی طرح تجهیز کارگاه و نحوه پشتیبانی عملیات اجرایی را تهیه و به تایید کارفرما برساند این مدرک شاید جاهایی به درد پیمانکار بخوره زیراکه تغییر در تعهدات اجرایی با دستور کارفرما می تونه محلی از ادعای پیمانکار برای زمین تجهیز کارگاه هم باشد.
تبصره 1 ذیل ماده 28 یکجور فصل الخطاب برای ادعاهای پیمانکار است زیراکه به صراحت اعلام می کنه " اگر در اسناد و مدارك پيمان، تأمين تمام يا قسمتي از زمين مورد نياز براي تجهيز كارگاه به عهدۀ پيمانكار گذاشته شده باشد، طبق شرايطِ پيشبيني شده در پيمان عمل ميشود."
اجازه بدبد برای تکمیل پازل اطلاعاتی تورقی هم به فهارس بهای سازمان برنامه و بودجه و استفساریه های مشابه این سازمان در مورد این موضوع داشته باشیم از زمان انتشار فهرست بهای سال 1399 به صراحت ردیف اجاره زمین تجهیز کارگاه در آنالیز تجهیز دیده شده است و اشاره داشته که" در شکست قیمت پیشنهادی بابت تجهیز کارگاه، هزینه اجاره زمین و کارگاههای غیر از محل اجرای پروژه بایستی توسط پیمانکار در نظر گرفته و ثبت شود که این قیمت محل پرداختهای کارفرما در طول اجرای تعهدات پیمانکار خواهد بود."
در پرسش شماره 012802 از مجموعه پرسش و پاسخ های سازمان برنامه و بودجه هم به تاکید اعلام شده " هیچ مبلغی بهصورت مجزا بابت اجاره محل تجهیز کارگاه به پیمانکار قابل پرداخت نیست و پیمانکار این رقم را باید در قیمتهای خود لحاظ نموده باشد."
در پاسخ به سوال اصلی باید گفت: در قراردادهای عمرانی و در برآورد قیمت اولیه، ردیفی به عنوان اجاره زمین نیز گنجانده شده و پیمانکار با بررسی تمامی نیازهای پروژه بایستی این موضوع را در قیمت خود ببیند و در قراردادهای خصوصی بایستی توسط کارفرما ذکر گردد تا درصورت نیاز به زمینی مازاد بر زمین پروژه جهت دایر کردن کارگاه ها و یا محل دپوی مصالح، روش رسیدگی به ادعای پیمانکار مشخص گردد.
در این حالت ریسک ادعای پیمانکار مبنی بر اخذ اجاره حذف میگردد.
این موضوع در ماده 16 شرایط عمومی پیمان دیده شده و پیمانکار به غیر از تغییر در شرایط اولیه نمیتواند ادعای دیگری داشته باشد.
مهمترین ریسک پیمانکار در این موضوع آن است که: در صورت تأیید کارفرما مبنی بر نیاز به الحاق زمینهایی غیر از زمین پروژه به دلیل محدودیت در نگهداری مصالح و یا کارگاههای ساخت، پیمانکار موظف به اجارۀ زمین برای انجام عملیات اجرایی پروژه خواهد بود که وجود این دلیل باعث تحمیل هزینههای اجاره و تجهیز و نگهداری زمین تجهیز کارگاه خواهد شد.
ولی مسلما برای حالت هایی ،امکان ادعا وجود دارد یعنی در صورت بروز بعضی حالت ها ،پنجره ادعا برای پیمانکار وجود دارد:
حالت اول، کاهش محدوده زمین تحویلی به دلایلی خارج از قصور پیمانکار که عملیات اجرایی پیمانکار را محدود می کند
حالت دوم، اضافه شدن ردیفهایی به پیمان که نیاز به دایر کردن کارگاه هایی میباشد که ایجاد آن در فضای پروژه مقدور نیست و
حالت سوم، عدم تعیین تکلیف اجاره زمین برای احداث کارگاههای جانبی و نگهداری مصالح و یا قرار ندادن ماده مشابه ماده 16 شرایط عموم پیمان در قرارداد، درهر سه حالت گفته شده دست پیمانکار برای ادعای هزینه مازاد باز خواهد بود.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.