خیار غبن

خیار غَبن

ردیف واژگانی: 267

رسته واژگانی: حقوقی

دسته بندی مرتبط دایره المعارف حقوق مهندسی: انواع خیارات

تعریف واژه

هر یک از متعاملین که در معامله غَبن فاحش داشته باشد بعد از علم به غَبن میتواند معامله را فسخ کند. (ماده 416 قانون مدنی)

بسط و گسترش مفهوم واژه 

غَبن را می‌توان به این صورت تعریف کرد: “زیانی که به هنگام داد و ستد، در نتیجه نابرابری فاحش بین ارزش آنچه پرداخته یا انجام داده شود و ارزشی که در برابر آن دریافت می‌گردد، به طرف ناآگاه می‌رسد “. بنابراین در صورت بروز غَبن فاحش ( تأکید بر برداشت صحیح از کلمه «فاحش» مبنی بر رویدادی که در عرف و بر اساس اتفاقات سابق قابل پیش‌بینی نبوده، قابل توجه است. البته در ماده 417 قانون مدنی اشاره دارد که غَبن در صورتی فاحش است که عرفاً قابل مسامحه نباشد.)

موارد استفاده در حقوق احداث

در ادبیات پیمانکاری شاید بتوان غبن فاحش را معادل با ریسکی دانست که نه میزان بزرگی و نه زمان رویداد آن در زمان ارائه پیشنهاد قیمت برای پیمانکار قابل پیش‌بینی نبوده و بر این اساس به تشخیص محاکم مربوطه، پیمانکار ممکن است دارای خیار غبن باشد. در شرایط عمومی پیمان منطبق بر نشریه 4311، ماده 16 که در آن تأییدات پیمانکار منعکس گردیده، قانون ‌گذار سعی بر اسقاط خیار غبن فاحش را دارد. هرچند که بر اساس بند “ه” ماده مذکور پیمانکار تنها باید اشراف بر تمام شرایطی داشته باشد که در زمان انعقاد قرارداد قابل بررسی و آنالیز و لحاظ در قیمت‌ها بوده است و از بعد حقوقی لحاظ مواردی که در عرف مهندسی به هیچ وجه قابل پیش‌بینی یا پیش‌گیری نیست حق استفاده از این خیار را اسقاط نخواهد کرد، مگر آنکه با صراحت، این موضوع درج شده باشد.