15 – آیا پیمانکار می تواند بابت تسریع در عملیات اجرایی ادعایی در مقابل کارفرما داشته باشد؟

در مواردی پیمانکار با پروژه های پراهمیت روبرو است که زمان راه اندازی آن چه برای کارفرمای دولتی و چه کارفرمای خصوصی حائز اهمیت است.

بقدری که ممکن است در طول پروژه و بواسطه تغییرات در سیاست راه اندازی، کارفرما از پیمانکار بخواهد تعهدات اجرایی خود را در زمانی زودتر از آن چیزی که توافق شده است انجام دهد.

خوب به تبع، پیمانکار نگران دریافت هزینه هایی است که بواسطه تسریع پروژه، متحمل خواهد شد و البته این موضوع خودش را در انتهای قرارداد نشان خواهد داد.

برای بررسی مسائل مرتبط با این موضوع از قانون برنامه و بودجه، قانون محاسبات عمومی کشور و قانون مجازات اسلامی استفاده می کنیم و این موارد را با نشریه 4311 انطباق خواهیم داد.

و درنهایت با دو ریسک مرتبط دست و پنجه نرم می کنیم که دسته اول گریبان کارفرما را می گیرد و دسته دوم پیمانکار را با دردسر روبرو خواهد کرد.

موضوع: عملیات اجرایی پیمان در شب

داستان کارگاهي

آقای علی نژاد مقداری روی صندلی دفترش جابجا میشه و نگاه عمیقی روی برنامه زمان بندی پروژه ای که به عنوان رئیس کارگاه مسئولش هست، می اندازه. با غرور خاصی سرش رو بالا میاره و آروم میگه:

"والا این شرکت باید به وجود من بنازه! آخه کجای ایران با این همه مشکل میشه یک پروژه پیدا کرد که مثل ساعت دقیقاً روی برنامه زمان بندی پیش بره." متأسفانه کسی توی دفتر نبود که یک قُپی اساسی در کنه.

ولی همیشه یک اتفاق جذاب در راهه!

در اتاق رئیس کارگاه زده میشه و مسئول حراست که قیافه ش به همه چی می خوره جز حراست وارد دفتر میشه.

باصدای بَمش که کمی هم میخواد ادای دوبلورها رو در بیاره میگه: "جناب رئیس الان آقای حسنی، مدیرپروژه کارفرما وارد محوطه شدند و به بنده امر فرمودند که شما رو برای صحبتی به دفترشون دعوت کنم."

آقای علی نژاد میگه: "بسه بسه نمی خواد ادای عصا قورت داده ها رو در بیاری."

بقیه حرفش رو تو دلش میگه: "خیلی هم خوب. الان میرم فخری به این آقا می فروشم… ببینم دیگه واسه ایراد گیری چی تو چنته داره."

آقای علی نژاد چاییش رو لاجرعه سر میکشه و صدایی صاف می کنه و آماده صحبت با مدیر کارفرما میشه. ولی تا میاد زبان باز کنه، آقای حسنی عینکش رو از چشمانش بر میداره و برخلاف همیشه با چهره آروم و مهربون میگه:

"معرکه ای آقا! خیلی از تیمت راضی هستم. برای همین هم یک خبر خوب برات دارم. الان دفتر جناب وزیر بودم، ایشون فرمودند که این پروژه رو سه ماه زودتر می خوان. باید پروژه رو 22 بهمن افتتاح کنیم… پسرم برو یک برنامه جالب بنویس و شیفت کاری تیم اجرایی رو اضافه کن."

آقای علی نژاد که میخواد بگه حواسم به همه چی هست میگه: "جناب رئیس، پروژه عمرانی هست و من شدیدا نگران پرداخت مازاد بر قرارداد در سازمان دولتی هستم و نمی تونم جوابگوی شرکت خودم باشم."

آقای حسنی که بابت این مخالفت صریح بهش برخورده بلند داد می زنه: "این اراجیف چیه آقا میگی؟! درصورت انجام موضوع سر موقع غیر از پرداخت هزینه شب کاری، پاداش تسریع هم برات در نظر می گیرم و همین امروزم هم بهت ابلاغ می کنم. اما اگر انجام نشه، یک جریمه حسابی برای تو و مجموعه ت در نظر می گیرم و صورت وضعیتت رو هم بلوکه می کنم."

سؤال: به نظر شما، با فرض پروژه دولتی با بودجه عمرانی، کدامیک از چماق ها و یا هویج های آقای حسنی بستر قانونی دارد؟

جواب: هزينه شيفت شب

موضوع: عملیات اجرایی پیمان در شب

سؤال: اگر در پروژه دولتی مبتنی بر بودجه بدون تقصیر پیمانکار، کارفرما عملیات کار در شب را ابلاغ کند، تکلیف چیست؟

جواب: تصمیم کارفرما کافیست و نیاز به اخذ استعلام از مقام بالاتر نیست.

مبتنی بر بند "د" ماده 25 : اگر به تشخيص مهندس مشاور و تأیید كارفرما، براي جبران تأخيرهايي كه ناشي از قصور پيمانكار نيست، كار در شب نيز انجام شود، اضافه هزينه‌هاي مربوط به کار در شب، با تأیید مهندس مشاور و تصويب كارفرما، پرداخت مي‌ شود.

سؤال: اگر در شرایط خصوصی پیمان یک قرارداد دولتی مبتنی بر بودجه عمرانی، هیچ نشانی از هزینه تسریع و پاداش مربوطه نباشد، تکلیف چیست؟ 

جواب: کارفرما بایستی هزینه مترتبه را از سازمان برنامه و بودجه کسب تکلیف کند و سپس دست به ابلاغ بزند.

در صورت نیاز به کاهش زمان عملیات اجرایی و تسریع عملیات، بر اساس پرسش 012050 از مجموعه منتشر شده سازمان برنامه و بودجه، استعلام کارفرما از سازمان برنامه بودجه با موضوع تجدید نظر نرخ پیمان لازم می باشد.

سؤال: حال اگر کارفرما بدون استعلام از سازمان برنامه و بودجه دستور به تسریع عملیات بدهد، پیمانکار باید چه اقدامی کند؟

جواب: با صدور دستور کار و تنظیم صورتجلسه هزینه های مازاد و عهده دار شدن کارفرما، پیمانکار مسئولیتی نخواهد داشت.

پیمانکار در قبال صدور دستور کارفرما و طرف امضاء کننده قرارداد، هیچ مسئولیتی در مورد اخذ استعلام بابت اخذ مجوز نخواهد داشت.

سؤال: مهندس مشاور به چه دلیلی می تواند پیمانکار را ملزم به افزایش شیفت کاری بدون پرداخت هزینه کند؟

جواب: تشخیص به اینکه پیشرفت کار به گونه ای نباشد که تمام عملیات در موعد تمام شود.

مبتنی بر بند "ج" ماده 25: "هرگاه مهندس مشاور تشخيص دهد كه پيشرفت كار پيمانكار به نحوي نيست كه همه عمليات در مدت پيمان پايان يابد، مي‌تواند پس از موافقت كارفرما، به پيمانكار دستور دهد كه قسمتي از كار را در شب اجرا كند.

در اين حالت، پيمانكار مكلف به اجراي اين دستور است و حق ادعا و يا مطالبه هيچ گونه خسارت و اضافه بهاء را ندارد."متأسفانه