5S
ردیف واژگانی: 926
رسته واژگانی: مدیریتی
دسته بندی مرتبط : دانشنامه جامع مدیریت
تعریف در حد یک جمله :
5S یک سیستم سازماندهی و نظافت محل کار است که برای ایجاد محیط کاری ایمن، کارآمد و موثر استفاده می‌شود.
تشریح :
1ساماندهی (Sort):
اولین قدم در 5S خلاص شدن از شر هر چیزی است که مورد نیاز نیست یا استفاده نمی‌شود.
این شامل اقلامی مانند ابزارهای خراب، مواد اضافی و اسناد قدیمی می‌شود.
2نظم و ترتیب (Straighten):
پس از خلاص شدن از شر اقلام غیرضروری، باید اقلام باقی مانده را به گونه‌ای ترتیب دهید که به راحتی قابل دسترسی و استفاده باشند.
این شامل قرار دادن ابزارها در مکان‌های مشخص، برچسب‌گذاری قفسه‌ها و کشوها و ایجاد سیستم‌های ذخیره‌سازی کارآمد می‌شود.
3پاکیزه سازی (Shine):
مرحله بعدی در 5S پاکسازی کامل محل کار است.
این شامل تمیز کردن تمام سطوح، ابزارها و تجهیزات می‌شود.
4استانداردسازی (Standardize):
پس از پاکسازی محل کار، باید استانداردهایی برای حفظ نظم و پاکیزگی ایجاد کنید.
این شامل ایجاد رویه‌های تمیز کردن، برنامه‌های نگهداری و سیستم‌های بازرسی می‌شود.
5انضباط (Sustain):
آخرین مرحله ترویج فرهنگ انضباط است.
این اصل شامل تشویق کارکنان به رعایت استانداردهای 5S و تبدیل آن به یک عادت می‌شود.
کاربرد :
تولید: سیستم ۵S در اصل در صنعت تولید برای بهبود کارایی فرآیندهای تولید توسعه یافته است. این سیستم هنوز هم امروزه به طور گسترده در بخش تولید برای کاهش ضایعات، بهبود کیفیت و افزایش ایمنی به کار می‌رود.
بهداشت و درمان: از ۵S می‌توان در مراکز درمانی برای بهبود مراقبت از بیماران، کاهش خطاها و صرفه‌جویی در هزینه‌ها استفاده کرد. برای مثال، می‌توان از ۵S برای سازماندهی تجهیزات پزشکی، ساده‌سازی روند جابجایی بیماران و ایجاد محیطی تمیز و ایمن استفاده کرد.
محیط‌های اداری: سیستم ۵S را می‌توان در محیط‌های اداری برای بهبود بهره‌وری، کاهش به‌هم‌ریختگی و ایجاد فضایی کاری منظم‌تر به کار گرفت. این امر می‌تواند به بهبود روحیه کارکنان و لذت‌بخش‌تر کردن محیط کار کمک کند.
ساخت و ساز: از ۵S می‌توان در صنعت ساخت و ساز برای بهبود ایمنی، کاهش ضایعات و صرفه‌جویی در زمان استفاده کرد. برای نمونه، می‌توان از ۵S برای سازماندهی ابزار و تجهیزات، تمیز نگه‌داشتن محل کار و ایجاد رویه‌های ایمنی شفاف استفاده کرد.
آموزش و پرورش: سیستم ۵S را می‌توان در مدارس برای ایجاد محیط یادگیری منظم‌تر و کارآمدتر به کار گرفت. این امر می‌تواند به بهبود تمرکز دانش‌آموزان، کاهش عوامل حواس‌پرتی و ارتقای نتایج یادگیری کمک کند.
دولت: از ۵S می‌توان در سازمان‌های دولتی برای بهبود کارایی، کاهش هزینه‌ها و ارائه خدمات بهتر به شهروندان استفاده کرد. برای مثال، می‌توان از ۵S برای سازماندهی اسناد و مدارک، ساده‌سازی فرآیندها و ایجاد محیطی مشتری‌مدارتر استفاده کرد.
علاوه بر این صنایع خاص، سیستم ۵S را می‌توان در محیط‌های مختلف دیگری نیز به کار گرفت، مانند:
خرده‌فروشی: از ۵S می‌توان در فروشگاه‌های خرده‌فروشی برای بهبود خدمات مشتری، کاهش سرقت و افزایش فروش استفاده کرد.
مهمان‌نوازی: از ۵S می‌توان در هتل‌ها و رستوران‌ها برای بهبود نظافت، کارایی و رضایت مشتری استفاده کرد.
سازمان‌های غیرانتفاعی: سازمان‌های غیرانتفاعی می‌توانند از سیستم ۵S برای صرفه‌جویی در هزینه، بهبود کارایی و خدمت‌رسانی بهتر به جامعه خود استفاده کنند.
پیشگامان و نظریه پردازان :
Taiichi Ohnoژاپنی ها مخصوصا آقای
منابع :
The 5S Implementation Guide: Creating a Lean and Effective Workplace اثر پاتریک جی. برنز: این کتاب یک راهنمای جامع برای اجرای 5S در سازمان شما است. این شامل دستورالعمل های گام به گام، نکات و ابزارهایی برای کمک به شما در شروع کار است.
The Toyota Way: 14 Management Principles from the World’s Greatest Manufacturer اثر جفری ک. لیکر: این کتاب نگاهی اجمالی به فلسفه مدیریت تویوتا دارد که 5S بخش مهمی از آن است. این کتاب داستان نحوه استفاده تویوتا از 5S برای بهبود کیفیت، کارایی و ایمنی را بیان می کند.
Creating a Lean Workplace: Implementing the 5S and Visual Workplace Improvement Systems اثر سوزان گ. هانتینگتون: این کتاب مقدمه ای بر 5S و سایر ابزارهای بهبود محل کار ناب است. این شامل اطلاعاتی در مورد نحوه استفاده از 5S برای ایجاد محیط کاری سازمان یافته تر، کارآمدتر و ایمن تر است.
The 5S Pocket Guide: The Ultimate Guide to Implementing 5S in Your Workplace اثر گلن ک. مایر: این کتاب یک راهنمای کوتاه و آسان برای پیاده سازی 5S است. این شامل اطلاعاتی در مورد پنج اصل 5S، نحوه شروع کار و نحوه حفظ برنامه 5S شما است.
Visual Workplace Management: Seeing and Solving Problems at a Glance اثر رابرت پینسون: این کتاب به شما می آموزد که چگونه از مدیریت بصری برای ایجاد محل کار سازمان یافته تر و کارآمدتر استفاده کنید. 5S بخش مهمی از مدیریت بصری است و این کتاب شامل اطلاعاتی در مورد نحوه استفاده از 5S برای ایجاد فضای کاری بصری است.
