غبن فاحش

غَبن فاحش

ردیف واژگانی: 268

رسته واژگانی: حقوقی

دسته بندی مرتبط دایره المعارف حقوق مهندسی : انواع خیارات

تعریف واژه

غَبن در لغت به معنای ضرر و زیان رساندن، فریب دادن و یا گول زدن است. در حقوق وقتی از غَبن حرف می زنیم به معنای آن است که یکی از دو طرف معامله دچار ضرر و زیان شده، در معامله فریب خورده است و در واقع به معنای این است که معامله به معنای غیر واقعی باشد و بر اساس ماده 417 قانون مدنی، غَبن در صورتی فاحش است که عرفاً قابل مسامحه نباشد.

بسط و گسترش مفهوم واژه 

برای وقوع غَبن فاحش بایستی شروطی برقرار باشد:

1. مغبون در حین معامله عالم به قیمت عادله نبوده است. (ماده 418 قانون مدنی)

2. در تعیین مقدار غَبن شرایط معامله نیز باید منظور گردد. (ماده 419 قانون مدنی)

3. آگاهی به غبن وقتی می تواند مورد استفاده برای فسخ قرار گیرد که فوری باشد. (ماده 420 قانون مدنی)

4. معامله از نوع معوض باشد مثل قرارداد خرید و فروش یا عقد اجاره، زیرا تنها در معاملات مُعَوَض است که دو چیز با هم مبادله می شوند و یکی ممکن است دیگری را فریب بدهد نه در معاملات غیر معوض مثل هبه.

موارد استفاده در حقوق احداث

در شرایط عمومی پیمان منطبق بر نشریه 4311، ماده 16 که در آن تأییدات پیمانکار منعکس گردیده، قانون‌گذار سعی بر اسقاط خیارغبن فاحش را دارد. هرچند که بر اساس بند “ه” ماده مذکور، پیمانکار تنها باید اشراف بر تمام شرایطی داشته باشد که در زمان انعقاد قرارداد قابل بررسی و آنالیز و لحاظ در قیمت‌ها بوده و از بُعد حقوقی لحاظ مواردی که در عرف مهندسی به هیچ وجه قابل پیش‌بینی یا پیش‌گیری نیست، حق استفاده از این خیار را اسقاط نخواهد کرد، مگر آنکه این موضوع به صراحت درج شده باشد.