نظریه ذینفعان Stakeholder Theory

نظریه ذینفعان Stakeholder Theory

ردیف واژگانی: 911

رسته واژگانی: مدیریتی

دسته بندی مرتبط : دانشنامه جامع مدیریت 

تعریف در حد یک جمله :

تئوری ذی نفعان(Stakeholder Theory) به معنی توجه به تمام افراد ذی نفع است و در این صورت است که سازمان به موفقیت پایدار دست خواهد یافت و این در شرایطی است که نظریه سهامداران (Shareholder Theory) میگوید تنها انگیزه یک شرکت باید پیشبرد منافع سهامدارانش باشد.

تشریح :

ادوارد فریمن(Edward A. Frieman) در کتاب خود، ذی نفع را اینگونه تعریف میکند: ذی نفع یعنی افراد و گروه‌هایی که به نوعی در موفقیت یا شکست یک کسب و کار، سهیم هستند و فعالیت سازمان، مستقیم یا غیر مستقیم به آنها  نفع می رساند. به عنوان مثال می توان (مشتری، گروه‌های حامی محیط زیست، تأمین‌کنندگان و حتی گاهی شرکت‌های رقیب و …) را  ذی‌نفع محسوب کرد .
ذی‌نفع بودن فقط در سهام یا سود و زیان نیست بلکه ذی‌نفع بودن به معنای اثرگذاری و اثرپذیری است.
فریمن شش اصل را درباره روابط بین ذینفعان و شرکت بیان کرده است:
1-اصل ورود و خروج: باید قوانین مشخصی برای هر قسمت از سازمان وجود داشته باشد برای مثال برای خروج کالا و ورود کالا به انبار باید قوانین مخصوصی وجود داشته باشد.
2-اصل عوامل خارجی: ممکن است افرادی وجود داشته باشند که تحت تاثیر فعالیت های سازمان دچار زیان شوند، سازمان باید به این افراد هم توجه کند زیرا هرکسی که تحت تاثیر یک کسب و کار قرار می‌گیرد به یک ذی‌نفع تبدیل خواهد شد.
3-اصل حاکمیت: این اصل به چگونگی اصلاح قوانین حاکم بر روابط بین ذی‌نفعان و سازمان مربوط می‌شود.
4-اصل جاودانگی محدود: این اصل بیان میدارد که طول عمر شرکت باید به گونه‌ای باشد که ذی‌نفعان در طولانی مدت دچار زیان نشوند، اگر شرکت فقط برای مدت زمان محدودی وجود داشته باشد، برای برخی از ذینفعان سودمند و برای برخی دیگر زیانبار خواهد بود. این مفهوم نظریه ذی‌نفعان را نقض می‌کند.
5-اصل هزینه های قرارداد: هر یک از طرفین یا باید مقادیر مساوی را در مورد هزینه متحمل شوند یا هزینه‌ای که متحمل می‌شوند باید متناسب با مزیّتی باشد که در شرکت دارند، این مزیّت میتواند خدمت یا فعلی ارزشمند برای طرفین باشد.
6-اصل نمایندگی: مدیر یک بنگاه، ‌نماینده شرکت است، بنابراین در قبال ذی‌نفعان و سهامداران مسئولیت‌هایی دارد.

کاربرد :

افزایش تعامل با رقبا
بازدهی بیشتر برای ذی نفعان
انگیزه برای انجام بهتر کارها و ماموریت ها
افزایش کیفیت و حجم تولید
تاثیر مثبت در بازدهی

پیشگامان و نظریه پردازان :

ادوارد فریمن(Edward A. Frieman)
میلتون فریدمن
هیت و ایرلند
توماس دونالدسون

منابع : 

“Strategic Management: A Stakeholder Approach” / Edward A. Frieman
Stakeholder Theory: The State of the Art \  R. Edward Freeman (Author), Jeffrey S. Harrison (Author), Andrew C. Wicks (Author), Bidhan L. Parmar (Author)