نظریه شرطی سازی کنشگر Operant conditioning

نظریه شرطی سازی کنشگر Operant conditioning

ردیف واژگانی: 969

رسته واژگانی: مدیریتی

دسته بندی مرتبط : دانشنامه جامع مدیریت 

تعریف در حد یک جمله :

نظریه شرطی سازی کنشگر که به نظریه یادگیری عاملی نیز معروف است، توسط بی. اف. اسکینر روانشناس آمریکایی در اوایل قرن بیستم ارائه شد. این نظریه بر این فرض استوار است که رفتارها توسط پیامدهایشان تعیین می شوند.

تشریح :

به اعتقاد اسکینر ، اگر رفتاری با پیامد مثبتی دنبال شود، به احتمال زیاد در آینده تکرار می شود.  و اگر رفتاری با پیامد منفی دنبال شود، به احتمال زیاد در آینده کمتر انجام می شود.

اجزای اصلی نظریه شرطی سازی کنشگر عبارتند از:

تقویت: هر چیزی که احتمال وقوع یک رفتار را افزایش می دهد.
تقویت مثبت: ارائه یک محرک مطلوب پس از یک رفتار.
تقویت منفی: حذف یک محرک ناخوشایند پس از یک رفتار.
تنبیه: هر چیزی که احتمال وقوع یک رفتار را کاهش می دهد.
تنبیه مثبت: ارائه یک محرک ناخوشایند پس از یک رفتار.
تنبیه منفی: حذف یک محرک مطلوب پس از یک رفتار.
اسکینر از تعدادی روش برای مطالعه شرطی سازی کنشگر استفاده کرد، از جمله:

جعبه اسکینر: جعبه ای که در آن حیوانی می توانست برای دریافت غذا یا پاداش دیگری اهرمی را فشار دهد یا دکمه ای را فشار دهد.
برنامه های تقویتی: برنامه هایی که نحوه ارائه تقویت را به حیوان یا انسان تعیین می کنند.

کاربرد :

نظریه شرطی سازی کنشگر کاربردهای مختلفی در زمینه های مختلف از جمله:

آموزش: معلمان می توانند از این نظریه برای آموزش دانش آموزان با استفاده از پاداش و تنبیه استفاده کنند.
روانشناسی: روانشناسان می توانند از این نظریه برای درمان اختلالات رفتاری استفاده کنند.
مدیریت: مدیران می توانند از این نظریه برای افزایش انگیزه و بهره وری کارکنان استفاده کنند.
پرورش حیوانات: مربیان حیوانات می توانند از این نظریه برای آموزش حیوانات استفاده کنند.

پیشگامان و نظریه پردازان :

بی. اف. اسکینر (1904-1990) روانشناس آمریکایی، پیشگام و مشهورترین نظریه پرداز نظریه شرطی سازی کنشگر است. او از طریق آزمایش‌های متعدد با حیوانات در جعبه اسکینر، نشان داد که چگونه رفتارها توسط پیامدهایشان شکل می‌گیرند.
برخی از پیشگامان و نظریه پردازان دیگر که به توسعه نظریه شرطی سازی کنشگر کمک کرده اند عبارتند از:
ادوارد ثورندایک (1874-1949): روانشناس آمریکایی که قانون اثر را معرفی کرد که بیان می کند رفتارهایی که با پیامدهای مطلوب دنبال می‌شوند، به احتمال زیاد در آینده تکرار می‌شوند.
جان واتسون (1878-1958): روانشناس آمریکایی که رفتارگرایی را به عنوان یک مکتب فکری در روانشناسی ترویج کرد.
ایوان پاولوف (1849-1936): فیزیولوژیست روسی که شرطی سازی کلاسیک را کشف کرد.
مشارکت های پیشگامان و نظریه پردازان دیگر:
کلارک هال (1894-1952): روانشناس آمریکایی که نظریه محرک-پاسخ را توسعه داد.
بررس اسکینر (1907-1967): روانشناس آمریکایی که نظریه تقویتی را توسعه داد.
کنت مور (1929-): روانشناس آمریکایی که نظریه کنترل محرک را توسعه داد.

منابع : 

کتاب‌های کلاسیک:
علم یادگیری اثر بی. اف. اسکینر (1953): این کتاب اثر اصلی در مورد نظریه شرطی سازی کنشگر است. اسکینر در این کتاب به تشریح نظریه خود، تحقیقاتی که برای حمایت از آن انجام داده و کاربردهای آن در زندگی را می‌پردازد.
کتاب‌های جدیدتر:
جعبه اسکینر خالی: بازنگری در نظریه شرطی سازی کنشگر اثر استفان لینکر (2009): این کتاب نقدی بر نظریه شرطی سازی کنشگر ارائه می‌دهد و استدلال می‌کند که این نظریه بیش از حد ساده و ناقص است.
رفتارگرایی رادیکال اثر بی. اف. اسکینر (1974): این کتاب دیدگاه فلسفی اسکینر در مورد روانشناسی را ارائه می‌دهد و استدلال می‌کند که رفتار انسان کاملاً توسط محیط تعیین می‌شود.
شکل‌دهی رفتار انسان: انتخاب یک رفتار و نادیده‌گیری دیگراناثر بی. اف. اسکینر (1971): این کتاب به روش‌های مختلفی که می‌توان از شرطی سازی کنشگر برای شکل‌دهی رفتار انسان استفاده کرد، می‌پردازد.
کتاب‌های کاربردی:
مدیریت رفتار با استفاده از شرطی سازی کنشگر اثر Aubrey C. Daniels (2009): این کتاب راهنمایی عملی برای استفاده از شرطی سازی کنشگر در محیط‌های مختلف، مانند مدارس، محل کار و خانه ارائه می‌دهد.
آموزش با استفاده از شرطی سازی کنشگر اثر Jon F. McKenzie (2013): این کتاب راهنمایی عملی برای استفاده از شرطی سازی کنشگر در آموزش ارائه می‌دهد.
روانشناسی رفتاری: کاربردهای شرطی سازی کنشگر اثر Dennis H. Wrong (2016): این کتاب مروری بر کاربردهای شرطی سازی کنشگر در زمینه‌های مختلف ارائه می‌دهد.
مقالات:
شرطی سازی کنشگر اثر بی. اف. اسکینر (1953): این مقاله گزارش اصلی از تحقیقاتی است که منجر به توسعه نظریه شرطی سازی کنشگر شد.
تاریخچه مختصری از شرطی سازی کنشگر اثر Neal E. Miller (1963): این مقاله مروری بر تاریخچه تحقیقات در مورد شرطی سازی کنشگر ارائه می‌دهد.
کاربردهای شرطی سازی کنشگر اثر B. F. Skinner (1969): این مقاله مروری بر کاربردهای شرطی سازی کنشگر در زمینه‌های مختلف ارائه می‌دهد.