10 – بررسی تعریف ضمانت نامه های در تعهد پیمانکار و تشریح ضمانت نامه پیش پرداخت در قرارداد EPC

در این بحث به بررسی انواع ضمانت نامه و نحوه آزادسازی هریک صحبت خواهیم کرد،

بطور کلی سه نوع ضمانت نامه اصلی در هر قرارداد وجود دارد که تهیه آن در تعهد پیمانکار است:

1. ضمانت نامه پیش پرداخت: که در ازای دریافت پیش پرداخت، پیمانکار اهرمی را در اختیار کارفرما قرار می دهد که مبلغ دریافتی را در طول زمان به کارفرما عودت دهد. اصولا پیش پرداخت به معنای کمک مالی کارفرما جهت راه اندازی پروژه است که در وجه پیمانکار پرداخت می گردد.
2. ضمانت نامه انجام تعهدات: تضمینی که به واسطه آن پیمانکار ملزم به انجام کلیه تعهدات نوشته شده در قرارداد خواهد بود.
3. ضمانت نامه حسن انجام کار: تضمینی که به واسطه آن پیمانکار قبول می کند تا درصورت وجود عیب در کارهای انجام شده اقدام به برطرف سازی معایب نماید. بنابراین در کلام ساده ضمانت نامه انجام تعهدات برای کارهای آتی مندرج در قرارداد بوده ولی ضمانت نامه حسن انجام کار برای تعهد به کیفیت کارهای گذشته و انجام شده می باشد.

مراجع صادر کننده ضمانت نامه ها و بیمه نامه ها:

اصولا ضمانت نامه های مندرج درآئین نامه تضمین معاملات دولتی به شرح زیر می باشد:

1. ضمانت نامه بانکی و یا ضمانت نامه های موسسات غیربانکی با مجوز بانک مرکزی
2. اصل فیش واریز نقد
3. ضمانت نامه توسط موسسات بیمه گربا مجوز از بیمه مرکزی
4. سفته با امضای صاحبان امضا مجازهمراه با مهر اشخاص حقوقی معادل 80 درصد مبلغ اسمی
5. گواهی خالص مطالبات قطعی تایید شده قراردادها از سوی دستگاه اجرایی
6. اوراق مشارکت بی نام تضمین شده بانک ها
7. وثیقه ملکی معادل 85% ارزش اسمی کارشناسی شده
8. ضمانت نامه های صادر شده از صندوق ضمانت های دولتی
9. ضمانت صادره صندوق نوآوری و شکوفایی

در ماده 22 شرایط عمومی قرارداد همسان 5490 اشاره شده که کلیه ضمانت نامه ها و بیمه نامه ها بایستی از ردیف 1 و 3 تهیه شود.

البته این شرط را نیز به آن اضافه کرده که بایستی موسسه بیمه و یا بانک مورد تایید کارفرما باشد.

باید به این موضوع توجه داشته باشیم که موارد مندرج در آیین نامه تضمین معاملات دولتی در قراردادهای عمرانی اولی بر شرایط عمومی پیمان است.

در این آیین نامه اعلام شده است که برای صدور هر ضمانت نامه کدام یک از 9 نوع ضمانت گفته شده مورد قبول خواهد بود.

هرگاه مراجع صادر کننده بیمه نامه ها و ضمانت نامه ها دچار انحلال یا ورشکستگی برای برخی از تعهدات مالی شوند، پیمانکار موظف است ظرف حداکثر 30 روز نسبت به جایگزین کردن مراجع دیگر مورد قبول کارفرما اقدام کرده و ضمانت نامه های جدید را به کارفرما تسلیم کند.

پس به این موضوع باید توجه داشت که پیمانکار نمی تواند ادعایی بابت انحلال و یا ورشکستگی شرکت بیمه گر یا موسسه مالی در صورت بروز خسارت و یا تعهد داشته باشد زیرا که او موظف به عقد قرارداد با موسسه بانکی و یا بیمه ای دیگر خواهد بود.

ضمانت نامه پیش پرداخت:

در ماده 11 شرایط عمومی پیمان نشریه 5490 ، ضمانت نامه پیش پرداخت بررسی شده است.

موارد حائز اهمیت در رابطه با این ضمانت نامه به قرار زیر است:

1. پیمانکار برای دریافت پیش پرداخت باید نامه درخواست به کارفرما بزند ضمیمه این نامه بایستی ضمانت نامه ای به همان مبلغ و دریافت شده از موسسات بانکی و یا بیمه ای مورد تایید کارفرما باشد. به خاطر داشته باشیم عدم ثبت چنین مطالبه ای بصورت مکتوب، راه های ادعایی پیمانکار را می بندد.

2. طبق آیین نامه تضمین معاملات دولتی در قراردادهای دولتی 15 الی 25 درصد مبلغ اولیه پیمان به عنوان پیش پرداخت در وجه پیمانکار پرداخت می شود. در این آیین نامه پیش پرداخت در سه قسط پرداخت می گردد، قسط اول 40 درصد( در زمان شروع قرارداد به شرط آنکه پیمانکار بصورت کتبی در خواست دهد و ضمانت نامه را هم ضمیمه آن کند ) و قسط دوم 30 درصد (در زمان تکمیل تجهیز کارگاه) و قسط سوم 30 درصد(زمانی که پروژه 30 درصد پیشرفت مالی داشته باشد). بنابراین در قراردادهای عمرانی تعهد پیش پرداخت در وجه پیمانکار برای کارفرما الزام آور است ولی در سایر قراردادها، بسته به موارد مندرج در شرایط خصوصی خواهد داشت.

3. در پیوست شماره 7 قراردادهای EPC به فرمت کاربرگ های ضمانت نامه اختصاص دارد که ضمانت نامه مورد نظر بر اساس این فرمت تکمیل و به تایید موسسات بانکی و یا بیمه ای مورد پذیرش کارفرما می رسد. توجه داشته باشیم که ضمانت نامه مورد قبول بایستی منطبق بر آیین نامه تضمین معاملات دولتی باشد و در قراردادهای عمرانی ، هرگونه توافق غیر از این آیین نامه ،باطل خواهد بود ولیکن در سایر قراردادها ، ملاک عمل مواد درج شده در پیوست شماره 7 و شرایط خصوصی است.

4. بانک یا مؤسسه بیمه که نقش ضامن را ایفا می کند بایستی بدون هیچ گونه سؤال و در هر زمان بنا به دستور کارفرما بدون نیاز به هر گونه گذراندن ساختار اداری و یا قضایی، آن وجه ذکر شده در ضمانت نامه را به حساب کارفرما واریز کند.

5. می دانیم که کارفرما برای استهلاک پیش پرداخت داده شده به پیمانکار از هر صورت وضعیت مبلغی را منطبق بر آیین نامه تضمین معاملات دولتی کسر می کند. مجموع مبالغ کسر شده را پیش پرداخت مستهلک شده می نامیم ومبلغ باقی مانده این ضمانت نامه که هنوز از صورت وضعیت ها کسر نشده است را با عنوان پیش پرداخت مستهلک نشده قلمداد می گردد.

6. پیمانکار می تواند به میزان پیش پرداخت های مستهلک شده ،درخواست آزادی تضمین متناسب پیش پرداخت را به کارفرما ارائه دهد و در نهایت، کارفرما موظف به آزادسازی کل ضمانت نامه پیش پرداخت خواهد بود اگر مبالغ پیش پرداخت با کسر از صورت وضعیت های پیمانکار مستهلک شود.

موضوع: ضمانت نامه ها در قراردادهای EPC

سوال شماره 1: آیا الزامی برای انجام مکاتبه به جهت دریافت پیش پرداخت از طرف پیمانکار در قراردادهای EPC وجود دارد؟

جواب: پیمانکار برای دریافت پیش پرداخت، باید نامه درخواست به کارفرما بزند. ضمیمه این نامه بایستی ضمانت نامه ای به همان مبلغ و دریافت شده از مؤسسات بانکی و یا بیمه ای مورد تأیید کارفرما باشد. به خاطر داشته باشیم عدم ثبت چنین مطالبه ای بصورت مکتوب، راه های ادعایی پیمانکار را می بندد.

سوال شماره 2: آیا الزامی به پرداخت پیش پرداخت در قراردادهای دولتی مبتنی بر بودجه عمرانی وجود دارد؟

جواب: بلی

سوال شماره 3: آیا الزامی به پرداخت پیش پرداخت در قراردادهای غیر عمرانی وجود دارد؟

جواب: در قراردادهای عمرانی تعهد پیش پرداخت در وجه پیمانکار برای کارفرما الزام آور است ولی در سایر قراردادها، بستگی به موارد مندرج در شرایط خصوصی خواهد داشت.

سوال شماره 4: آیا پیمانکار می تواند برای دریافت پیش پرداخت، هرگونه ضمانت نامه ای از جمله چک و یا سفته را به کارفرما تسلیم نماید؟

جواب: توجه داشته باشیم که ضمانت نامه مورد قبول بایستی منطبق بر آیین نامه تضمین معاملات دولتی باشد و در قراردادهای عمرانی، هرگونه توافق غیر از این آیین نامه باطل خواهد بود. ولیکن در سایر قراردادها، ملاک عمل مواد درج شده در پیوست شماره 7 و شرایط خصوصی است.

سوال شماره 5: آیا برای ضبط ضمانت نامه پیش پرداخت، نیاز به انجام مراحل قانونی و قضایی از طرف کارفرما می باشد؟

جواب: بانک یا مؤسسه بیمه که نقش ضامن را ایفا می کند، بایستی بدون هیچ گونه سؤال و در هر زمان بنا به دستور کارفرما بدون نیاز به هر گونه گذراندن ساختار اداری و یا قضایی، آن وجه ذکر شده در ضمانت نامه را به حساب کارفرما واریز کند.

می دانیم که کارفرما برای استهلاک پیش پرداخت داده شده به پیمانکار از هر صورت وضعیت مبلغی را منطبق بر آیین نامه تضمین معاملات دولتی کسر می کند. مجموع مبالغ کسر شده را پیش پرداخت مستهلک شده می نامیم و مبلغ باقی مانده این ضمانت نامه که هنوز از صورت وضعیت ها کسر نشده است را با عنوان پیش پرداخت مستهلک نشده قلمداد می گردد.

سوال شماره 6: آیا پیمانکار می تواند به میزان صورت وضعیت تحویل شده و به تناسب آن پیش پرداخت مستهلک شده، درخواست آزادسازی قسمتی از ضمانت نامه پیش پرداخت خود را داشته باشد؟

جواب: پیمانکار می تواند به میزان پیش پرداخت های مستهلک شده، درخواست آزادی تضمین متناسب پیش پرداخت را به کارفرما ارائه دهد و در نهایت، کارفرما موظف به آزادسازی کل ضمانت نامه پیش پرداخت خواهد بود، اگر مبالغ پیش پرداخت با کسر از صورت وضعیت های پیمانکار مستهلک شود.