64 – حوادث قهری یا شرایط فورس ماژور در قراردادهای EPC

وقوع حوادث قهری:

در حالت کلی به شرایطی، عنوان حوادث قهری اطلاق می گردد که دارای 4 شرط زیر باشد:

1. غیر قابل پیش بینی بودن در زمان عقد قرارداد.
2. غیر قابل پیش گیری بودن در زمان اجرای تعهدات قراردادی.
3. وقوع حادثه خارج از اراده طرفین قرارداد.
4. وقوع حادثه امکان انجام تعهدات یکی از طرفین قرارداد را سلب نماید.

در بند 1 ماده 73 ، اعلام شده است که حوادث قهری به معنی بروز هرگونه شرایط خارج از اختیار کارفرم و پیمانکار،  به رغم پیش بینی تمهیدات لازم و معقول توسط طرفین است که ادامه کار را غیرممکن کند. یعنی مواردی که قابل پیش بینی و پیشگیری است را نمی توان شامل این محدوده قرار داد.

سوالاتی که در این ویدئو پاسخ داده می شود :

• در صورت وقوع چه شرایطی، یک حادثه را به عنوان فورس ماژور یا قهری، شناسایی می کنیم؟
• فرق شرایط فورس ماژور با هاردشیپ در قراردادها چیست؟
• مصادیق شرایط فورس ماژور در قراردادهای EPC شامل چه مواردی می باشد؟
• مصادیق شرایط فورس ماژور در قراردادهای EPC شامل چه مواردی می باشد؟
• آیا طرفین پیمان در صورت وقوع شرایط فورس ماژور موظف به اطلاع رسانی موضوع به یکدیگر هستند؟
• در صورت وقوع شرایط فورس ماژور، چه وظایفی بر دوش پیمانکار می باشد؟
• هزینه جبران خسارتهای وارده به پروژه و پیمانکار در صورت وقوع شرایط فورس ماژور، چگونه قابل ادعا می باشد؟
• بعد از رفع شرایط فورس ماژور، طرفین پیمان چه وظایفی بر دوش خواهند داشت؟
• در صورت تطویل شرایط فورس ماژور، آیا قرارداد به قوت خود باقی خواهد بود و یا ختم پیمان صورت می گیرد؟
•  

به خاطر بسپاریم که حوادثی را قهری می نامیم که امکان ادامه فعالیت را سلب نماید پس اگر باعث صعوبت انجام تعهدات طرفین شود را نمی توان در این گروه، تقسیم بندی کرد. این موارد را اصطلاحا هارد شیپ Hardship می نامیم .

در معنای لغوی هارد شیپ به معنای سختی و محرومیت می باشد.

در نگاه حقوقی شرطی است مورد توافق طرفین قرارداد که در شرایط اختلالات شدید امکان تغییر در مفاد قرارداد جهت تحمل پذیر شدن آن برای طرفین قرارداد را فراهم می آورد.

به طور مثال، گران شدن  نا متعارف ارز و دلار یا مواد اولیه در معاملات که باعث ضرر بسیار یک طرف و سود باد اورده طرف دیگر می شود و همچنین تعطیلات مقطعی کسب و کارها و اختلالات ناشی از آن در قراردادهای بلند مدت مصادیق هارد شیپ هستند.

موارد منطبق بر شرایط فورس ماژور در 6 گروه و منطبق بر بند 1 ماده 73 اعلام شده است ولی تصریح شده که به این موارد محدود نمی باشد:

1. جنگ اعم از اعلام شده یا نشده و یا اشغال به وسیله بیگانگان.
2. شورش، انقلاب یا کودتای نظامی یا جنگ داخلی.
3. تشعشعات هسته ای یا نشست سایر موارد رادیواکتیو و سمی.
4. اعتصاب های عمومی کارگری، به استثنای مواردی که تنها محدود به کارکنان پیمانکار باشد.
5. شیوع بیماریهای واگیردار.
6. زلزله، سیل و طغیانهای غیرعادی(با توجه به آمارهای موجود و به رغم پیش بینی تمهیدات لازم، به تناسب اطلاعات موجود از سوی پیمانکار)، آتش سوزی های دامنه دار و غیرقابل کنترل.

دو نکته مهم را بایستی در قراردادهای EPC و در صورت وقوع حوادث قهری مورد توجه قرار داد:

نکته اول: مبتنی بر بند 2 ماده 73، به صراحت اشاره کرده است اگر انجام تعهدات به واسطه بروز شرایط قهری ، قابل ایفا نباشد، به منزله قصور یا نقض پیمان نیست و نمی توان مورد ادعای طرف مقابل قرار گیرد.

دو نکته مهم را بایستی در قراردادهای EPC و در صورت وقوع حوادث قهری مورد توجه قرار داد:

نکته دوم: دو طرف پیمان بر اساس بند 3 ماده 73 ، موظف خواهند بود مراتب وقوع شرایط قهری که منجر به وقفه و یا عدم امکان اجرای تعهدات مذکور در پیمان می شود را به طرف دیگر اطلاع دهند.

مبتنی بر بند 4 ماده 73، در صورت بروز حوادث قهری وظایف زیر بر عهده پیمانکار خواهد بود:

1. حداکثر کوشش خود را برای اتمام کارهایی که در شرایط قهری رها کرده است و منجر به ایجاد زیان جدی می شود به کاربندد.
2. انجام بخشهایی از کار که وجود شرایط قهری امکان اجرای آن را سلب نکرده است.
3. انتقال مصالح و تجهیزات نصب نشده و ماشین آلات به محل های مطمئن و ایمن

بر اساس همین بند، کارفرما باید امکانات موجود خود را در حد متعارف در اختیار پیمانکار قرار دهد و اگر بابت انجام سه گانه فوق هزینه ای مازاد به پیمانکار وارد می شود را در وجه او پرداخت نماید.

مبتنی بر بند 5 و 6 ماده 73 شرایط عمومی پیمان، جبران خسارت وارده در اثر وقوع حوادث قهری از سه جنبه قابل بررسی می باشد:

1. در صورت پوشش بیمه ای بر کارهای موضوع پیمان، جبران خسارت به کارفرما و همچنین هزینه کارهای انجام شده به ویسله پیمانکار از محل بیمه پرداخت می شود.
2. در صورت عدم پوشش بیمه ای بر کارهای موضوع پیمان، جبران کلیه خسارات وارده بر عهده کارفرما بوده البته به شرط آنکه پیمانکار تمام مسئولیت های خود درقابل تهیه بیمه نامه ها به شرحی که در قرارداد ذکر شده است را انجام داده باشد.
3. جبران خسارت به ماشین آلات و ابزار و تجهیزکارگاه بر عهده پیمانکار است.

در صورت رفع شرایط قهری ، گامهای زیر در دستور کار قرار می گیرد:

1. اجرای کارهای پیمان بلافاصله بعد از ابلاغ کارفرما
2. ارائه پیشنهاد تمدید قرارداد به میزان تاخیرات حادث شده به دلیل شرایط فورس ماژور و بررسی کارفرما و ابلاغ تمدید پس از تایید کارفرما

و در انتها و بر اساس این بند و تصریح ماده 70، هرگاه شرایط قهری بیش از 180 روز ادامه یابد به پیمان خاتمه داده می شود و اقدام های پس از آن ، بر اساس ماده 67 اجرا می شود.

بنابراین در صورت امتداد شرایط فورس ماژور بیش از 180 روز، پیمان خارج از اراده دوطرف قرارداد، خاتمه می یابد. در اصطلاح این نوع انحلال قراردادی را انفساخ می نامیم.

یعنی حتی در صورت وجود اراده دو طرف بر ادامه قرارداد، این امکان میسر نبوده و قطعا باید به قرارداد خاتمه داد.