39 – آیا کارفرما می تواند بدون ارجاع به مشاور اقدام به صدور دستور فنی به پیمانکار نماید؟
1675 بازدیدمواقعی پیش می آید که کارفرما به ظن خود و برای جلوگیری از تطویل پروژه و نیافتادن در دام ساختارهای بوروکراسی پروژه بصورت خودجوش اقدام به تصمیم گیری های فنی بدون دخالت دادن مهندس مشاور و ابلاغ آن موضوع به پیمانکار می نماید.
سؤال این است آیا اصلا کارفرما چنین حقی دارد؟!
و اگر جواب مثبت است چه عواقب و ریسک هایی برای این عمل او وجود دارد؟
اطلاع از پاسخ این سؤال در کلیه قراردادها، چه دولتی چه خصوصی، مفید خواهد بود.
موضوعی که گریبان هر سه رکن اجرایی پروژه، هم کارفرما، هم مشاور و هم پیمانکار را در حین انجام تعهدات قراردادی می گیرد.
برای پاسخ به این سؤال، از سه نشریه متداول که توسط سازمان برنامه و بودجه منتشر شده است، استفاده خواهیم کرد.
نشریات 4311، 4318 و 3327.
و در خاتمه این پست ویدئویی، به لیستی از ریسک هایی که کارفرما در قبال صدور دستور بدون هماهنگی مشاور با آنها روبرو می شود اشاره خواهیم کرد.
موضوع: پاسخ به سوالات و ایرادات فنی توسط کارفرما
داستان کارگاهی با موضوع:
آیا کارفرما می تواند بدون ارجاع به مشاور اقدام به صدور دستور فنی به پیمانکار نماید؟
جلسه با حضور حسنی، مدیرپروژه کارفرما و خانم نصیری، نماینده مدیر طرح و علی نژاد، رئیس کارگاه پیمانکار تشکیل شده بود ولی جای خالی کاظمی، سرپرست نظارت کاملا حس می شد. چون بنده خدا اگر بود با شوخی های بی مزه اش جوّ جلسه رو به اصطلاح خودش تلطیف می کرد.
مهندس حسنی جلسه رو اینطور شروع می کنه:
"آقای علی نژاد، می بینم یار غارت در جلسه نیست و جوی بس آرام در پروژه حاکمه و انگار هیچ دو نفر دیگه ای باهم تضاد ندارند."
و در حالیکه لبخند ملیحی بر لبانش نقش بسته، به نشان تمسخر دستش را به دعا بلند میکنه.
اما علی نژاد که ظاهراً دل پُر خونی از این غایب جلسه داره، رشته صحبت رو می قاپه و میگه:
"اما آثار ترمزهای این آقا از دو هفته پیش در کارگاه مشهوده. جناب مهندس، یک نامه در مورد تغییر چیدمان و لیستوفر دیوار حائل بتنی ضلع شرقی پروژه به ایشان زدیم ولی هنوز این TQ پاسخ داده نشده و اون جبهه متوقفه."
آقای حسنی که عقب افتادگی در برنامه زمان بندی رو مثل توهین ناموسی می دونه، سریع واکنش نشون میده و میگه:
"آقا دقیق مشکل رو بگین ببینم چی هست؟"
علی نژاد که احساس میکنه بهترین موقع برای گرفتن امتیاز هست، میگه:
"به دلیل تراکم آرماتور طراح، یا باید در چیدمان آرماتور تغییر بدیم و یا به سمت بتن SCC بریم. آقای ناظر هم میگه این موضوع رو از مشاور و طراح استعلام کردم و باید منتظر پاسخ باشید."
آقای حسنی میاد زبون باز کنه و مثل همیشه با استفاده از دانش خودش مشکل رو حل کنه که خانم مهندس نصیری میپره توی کلامش و میگه:
"خب ایشون کاملاً صحیح میگن. شما چرا موضوع رو در زمان خودش مطرح نکردین و گذاشتین به نقطه بحرانی اجرا برسیم و مشکل رو از خاک بیرون کشیدید؟"
علی نژاد می خواد پاسخ بده که نصیری بهش اجازه نمیده و با سیاست خاصی که به حسنی هم بر نخوره میگه:
"آقای عزیز، مرجع فنی پروژه تنها و تنها مهندس مشاور هست. چون همین ایشان هست که باید فردا به کارفرما پاسخگو باشه. درضمن همین مشاور باید مقایسه و برآورد مالی و زمانی این پرسش فنی یا به اصطلاح شما غرب زده ها TQ رو انجام بده و برای من مدیر طرح و کارفرما بفرسته تا درصورت تأیید به شما ابلاغ کنه."
برای اینکه تیر خلاص رو به علی نژاد زده باشه، رو به حسنی میگه:
"من و آقای مهندس از این تجربه ها زیاد داشتیم که پیمانکار به چنین بهانه هایی سعی میکنه پاسخ بعضی مسائل فنی رو از کارفرما یا مدیر طرح بگیره و در ضمن آقای محترم یادتون باشه که اگر کارفرمای اصلی بنده و یا حتی مهندس حسنی رو به عنوان نماینده فنی معرفی نکنه، ما به هیچ عنوان حق پاسخ گویی به مسائل فنی رو نداریم."
سؤال: آیا به نظر شما تمام پاسخ های این خانم مهندس مقتدر درست هست؟
جواب: بلی
آقا و یا خانم کارفرما، آیا فکر می کنی می توانی بدون در نظر گرفتن مهندس مشاور که در پروژه حضور دارد و به بهانه سرعت بخشیدن به زمان پروژه، مشکل فنی پیمانکار را حل کنی؟
به نظر شما استفاده از کلمه "تنها" در بند "ب" ماده 32 شرایط عمومی پیمان چه معنایی دارد؟
"مهندس مشاور، تنها مرجع فني پيمانكار براي اجراي موضوع پيمان از سوي كارفرماست."
یعنی در مورد ارجاعات فنی، بایستی فقط و فقط مهندس مشاور معرفی شده در موافقتنامه، پاسخگو باشد و نمایندگان دیگر کارفرما چه مدیر پروژه، چه مدیر طرح، حق ورود به چنین میدانی را ندارند.
البته یکسری موضوعات فنی در پروژه پیش می آید که دارای عواقب مالی و زمانی خواهد بود و مهندس مشاور بایستی قبل از ابلاغ به پیمانکار تأیید این مسائل را از کارفرما أخذ کند.
حال فرض کنیم کارفرما به چنین عملی دست زد.
در این حالت وظیفه مهندس مشاور چیست؟ آیا می تواند بگوید این مسئولیت از دوش من برداشته شده و دیگر بر من دینی وجود ندارد؟
مسلماً خیر.
زیرا بر اساس بند 6-7 شرح عمومی خدمات مشاوره در دوره ساخت و تحویل برای طرح‌های غیر صنعتی(3327)، یکی از وظایف تصریح شده مهندس مشاور، تطبیق تصمیم های کارفرما با اسناد و مدارک پیمان مربوط و ابلاغ آن برای اجرا می باشد.
در صورت انجام این کار غیر منطقی و غیر حقوقی توسط نمایندگان کارفرما، بایستی منتظر 4 ریسک عمده باشند:
1- امکان بوجود آمدن ایرادهای فنی بواسطه صدور دستورات از سمت مرجعی که قاعدتاً نباید دارای قدرت و توانایی فنی باشد.
2- عدم امکان بالانس مناسب بین دستورهای صادر شده کارفرما از لحاظ فنی، زمانی و مالی
3- عدم پذیرش معایب پدید آمده در زمان بهره برداری پروژه از طرف مهندس مشاور، که ظن آن می رود که بواسطه طراحی یا ایراد در مدارک فنی به وجود آمده باشد.
4- امکان وجود سوء استفاده پیمانکار در صدور دستورالعمل از طرف مهندس مشاور و یا کارفرما بسته به شرایط مختلف
قبل از شروع بحث، علاقمندم شما را با نشریاتی آشنا کنم که در آنها شرح وظایف و اختیارات مهندس مشاور تبیین شده است.
نشریه 4311 یا همان بخشنامه ای که موافقتنامه و شرایط عمومی و شرایط خصوصی اکثر قراردادهای جاری در کشور را اعلام داشته است، دارای سه ماده مرتبط با موضوع بحث ما است.
در ماده 9، مهندس مشاور و ناظر مقیم را تعریف کرده و در ماده 32 و 33، به وظایف و اختیارات آنها را به صراحت اشاره کرده است.
در نشریه 4318، فرمت موافقتنامه و شرایط عمومی قراردادهای مشاوره آورده شده است.
که در این قرارداد لیستی از اختیارات و وظایف مهندس مشاور نیز بیان شده است.
و بلاخره نشریه 3327، که شرح کاملی از وظایف مهندس مشاور و نظارت مقیم را بیان می کند.
حال برای پاسخ به سؤال این پست ویدئویی، به چهار ماده نشریات ذکر شده اشاره خواهیم داشت.
در تعریف کلی و براساس بند الف ماده 9 شرایط عمومی پیمان، مهندس مشاور شخص حقیقی یا حقوقی است که برای نظارت بر اجرای کار در چارچوب اختیارات تعیین شده در اسناد و مدارک پیمان از سوی کارفرما به پیمانکار معرفی می شود.
شاید مهمترین بند، برای تشریح اهمیت حضور این رکن اساسی در پروژه، به بند ب ماده 32 شرایط عمومی پیمان اشاره می کنیم.
در این بند با صراحت اعلام شده است که مهندس مشاور تنها مرجع فنی پیمانکار برای اجرای موضوع پیمان از سوی کارفرماست.
بنابراین، هرگونه تغییرات، اظهار نظرهای فنی و اصلاحات بایستی پس از هماهنگی با مهندس مشاور انجام گیرد.
البته در انتهای این ماده اشاره شده است که مواردی هم وجود دارد که مهندس مشاور بایستی ابتدا از کارفرما کسب تکلیف نماید و سپس به پیمانکار ابلاغ نماید.
برای تکمیل موضوع گفته شده و فهم وظایف و خدمات مشاور، باید به بند 6-7 نشریه 3327 نیز اشاره کنیم.
که یکی از وظایف اصلی مشاور تطبیق تصمیمات کارفرما با اسناد و مدارک پیمان می باشد.
یعنی اگر کارفرما دستور غیرفنی صادر نماید، مشاور بایستی عدم انطباق دستور صادر شده را با آئین نامه ها و استانداردها به کارفرما گوشزد کند.
شاید بند 11-3 شرایط عمومی همسان قراردادهای خدمات مشاور یا همان نشریه 4318، بتواند این وضعیت را برای ما شفاف تر کند.
در مواردیکه نظر اصلاحی اعلام شده از سوی کارفرما منطبق با نظر مهندس مشاور نباشد، مهندس مشاور با ارسال گزارش توجیهی دلایل خود را برای بررسی مجدد به کارفرما اعلام می کند.
چنانچه کارفرما همچنان بر نظریات اعلام شده خود اصرار داشته باشد، مهندس مشاور موظف به اصلاح مدارک و گزارش های خود بر اساس نظر کارفرما خواهد بود.
مسئولیت این نوع تصمیم گیری ها بر عهده مهندس مشاور نیست.
بنابراین در پاسخ به سؤال اصلی باید گفت؛ تنها مشاور می تواند پاسخگوی مسائل فنی از طرف پیمانکار باشد مگر آنکه در موضوعی خاص، خود کارفرما فرد دیگری یا خودش را به عنوان مرجع فنی به پیمانکار معرفی کند.
به هر سو، حتی در صورت وقوع چنین معرفی از طرف کارفرما به پیمانکار، مهندس مشاور موظف است عدم انطباق دستورات صادر شده از هر مرجع فنی دیگیری غیر از خودش را به کارفرما اعلام نماید و در صورت اصرار کارفرما، به تبعیت از این دستور، مهندس مشاور موظف به اصلاح مدارک خواهد بود و در این حالت هیچ مسئولیتی در قبال صحت یا سقم دستور صادر شده و عواقب آن نخواهد داشت.
حال اجازه بدهید به این موضوع اشاره کنیم که اگر کارفرما به چنین خبطی دست بزند، چه ریسک هایی امکان دارد گریبان او را بگیرد؟
این مجموعه ریسکه ا را در چهار گروه خدمت شما عرضه می نماییم.
اول، خطر بوجود آمدن ایرادهای فنی در پروژه بالا می رود و قاعدتاً این موضوع بدلیل صدور دستوراتی از جانب رکنی خواهد بود که قدرت و توانایی فنی ندارد و به همین دلیل است که اقدام به استخدام مهندس مشاور نموده است.
دوم، ممکن است صدور این دستور باعث بوجود آمدن تغییرات مالی و زمانی در پروژه بشود که یکی از وظایف مهندس مشاور بالانس فنی، مالی و زمانی می باشد.
سوم، ریسک عدم پذیرش معایب پدید آمده در زمان بهره برداری پروژه از طرف مهندس مشاور در مواردی است که ظن آن می رود این عیب بواسطه طراحی یا ایراد در مدارک فنی حادث شده است.
چهارم، امکان وجود سوءاستفاده پیمانکار بالا می رود. این موضوع در جاهاییکه پیمانکار نمی تواند مهندس مشاور را از بُعد فنی قانع نماید، خود را نشان می دهد و در این حالت پیمانکار سعی می کند از رکن دیگری که قاعدتاً در آن توانایی فنی ندارد، استفاده نماید.
هیچ دیدگاهی نوشته نشده است.